برچسب: مهربانی با حیوانات سودمند در دین زرتشتی

مهربانی با حیوانات سودمند در دین زرتشتی


رابطه وهومن با جانداران نیک و سودمند:
همانگونه که در جهان مادی انسان نماینده اهورامزدا بر روی زمین است، حیوانات و جانداران خوب و سودمند نیز در جهان مادی نماد و نماینده وهومن به شمار میروند و کسی که به صفت نیک اندیشی و وهومن آراسته است نباید نسبت به حیوانان و چهار پایان سودمند ستم روا دارد و انها را بی جهت بیازارد یا به ریشه کن کردن نسل آنها بپردازد.چنانکه در نماز ها و «اندرز گواه» آمده است :
«داد و آیین بهمن امشاسپند آشتی و نیک اندیشی است.کینه ورز و رزم کام مباشید.نیک خواه و به منش باشید.بدی مکنید و پیرامون بدکاران مگردید.دانش اندوزید و خردمندی پیشه کنید.فرهنگ گسترید و دژمنشی را براندازید.با دشمنان به داد کوشید.با دوستان نیکی ورزید.چهارپایان و جانداران سودمند را خوب نگاه دارید و کار بی اندازه به آنها نفریمایید و آنان را از گرسنگی و تشنگی و گرما و سرما نکاه دارید و بر آنان ستم روا مدارید»

در واقع کسی که طرفدار وهومن و طرفدار صلح و آشتی و بی آزاری و خیر خواهی باشد هیچگاه حاضر نخواهد شد”اندکی اذیتش حتی به موری برسد.چنانکه سعدی میفرماید:
من آن مورم که در پایم بمالند
نه زنبورم که از نیشم بنالند
چگونه شکر این نعمت گذارم
که زور مردم آزاری ندارم

ولی در جهان بینی زرتشتی خیرخواهی و ترحم و بی آزاری تا این درجه دستور داده نشده بلکه انسان که اشرف مخلوقات است باید برای نیرومند کردن تن و روان در زندگی از همه موجودات اعم از جماد و گیاه و حیوان به طور متعادل استفاده کند.

در اوستای «پَتِت» یا توبه نامه زرتشتیان امده است :
«از هر گونه گناهی که من از جهت روانی نسبت به بهمن امشاسپند و از لحاظ تنایی نسبت به چهارپایان مرتکب شده ام پشیمان گشته و توبه میکنم.اگر چارپایی را زده یا آزرده ام یا با شکنجه و سختی کشتم یا خوراک و آب را به گاه خود به او ندادم.اگر استخوان او را شکستم یا زخمی کردم یا از دزد و گرگ و راهزن نگهداری نکردم و یا از گرما و سرمای بی اندازه دور نگاه نداشتم.اگر گوسفندی زهی (ماده) را کشتم.اگر گاو ورزا(شخم زن) و اسب کارزاری و بره و بزغاله و مرغ کرچ را کشتم.اگر بره کمتر از یک ساله را ذبح کردم که بدین وسیله بهمن امشاسپند از من آزرده و ناخشنود گشته از آن گناهان پشیمان شده توبه میکنم»

در «افرینگان ها» میخوانیم: «بشود که ما به پیروی از بهمن یا نیک منشی پردازیم.امشاسپندی که نماینده صلح و آشتی و پیروزمندی و زداینده بدی و زشتی است.از اوست خرد ذاتی و دانش غریزی هورمزدی و خرد اکتسابی و دانش منقول هورمزدی.امشاسپندی که نمادش در گیتی انواع چارپایان نیک و سودمند است که مردمان جهان زیوش و دارش و پرورش تن و جان خود را از آنان فراگیرند و فرش و بستر و پوشاک خود را از آنها تهیه کنند».
در ارداویراف نامه پهلوی بخش ویژه ای است در مورد عذاب روان کسانی که در گیتی به چارپایان سودمند ستم روا داشته یا آنان را با شکنجه و آزار کشته اند.

در اوستا، پرورش و ترحم به حیوانات مفید کاملا رعایت شده و بارها سفارش میگردد.از جمله در «بهرام یشت» میفرماید:
«نیرو برای حیوانات نوازش ، خوراک و پوشاک برای حیوانات . درود به حیوانات از برای زراعت ، باربری و از برای خوراک و پوشاک خودمان هم که باشد باید آنان را پرورش دهیم».

پاسداشتن روزهای نَبُر و یا پرهیز از کشتار و گوشت خواری:
بنا بر سنت دیرین و پیروی از اصل نیک اندیشی و بی آزاری و پاس داشتن حال چهارپایان زرتشتیان ماهی چهار روز از کشتن دام و خوردن گوشت خود داری کرده و آن را به نام روز نبر یا «پرهیز از گوشت خواری» مینامند.دلایلی که این روزها را دانشمندان دین زرتشتی برای پاس داشتن این اصل اقامه میکنند به قرار زیر است:

1: کمک به اقتصاد کشور:زیرا امروزه نیز در اغلب کشورهای جهان ماهی چهار روز کشتار برابر قانون جایز نیست.
2: پیشگیری بسیاری از امراض که در اثر خوردن گوشت و چربی زیاد ایجاد میشود.
3: کاستن از روحیه جنگ و جدال و کشتار و خونریزی در بین بشر زیرا با مشاهده روحیه همزیستی و بی آزاری حیوانات گیاه خوار و رفتار خشن و قهر آلود حیوانات گوشت خوار نسبت به یکدیگر این حقیقت روشن میگردد.اوستا نگهداری از چارپایان سودمند را از امور خیریه و کارهای نیک میشمارد و آن از احکام مذهبی محسوب میگردد.در «فروردین یشت» روان جانوران بری (زمینی) و بحری (دریایی) ستوده شده است.در «بهرام یشت» بند پانزدهم میگوید:

«مهر توانا به جایی مینگرد که در آنجا ستوران آرام گیرند و زیاد گردند»
در اوستا بارها ادعا شده که این خانه و این کشور از ستوران بهره مند باد.از اسبان تند رو و گردونه های استوار با نصیب باد.در «گوش یشت» کسانی که به پرورش و نگهداری چارپایان بپردارند ستوده شده اند.ولی این ترحم کورکورانه تعلیم داده نشده و شامل حیوانات موذی و حشرات زیانمند نخواهد بود.بلکه وظیفه هر زرتشتی است که آنها را از خود دور ساخته و به دفع آنان پردازد.

بازداشتن از قربانی حیوانات:
در کیش زرتشتی قربانی حیوانات روا نیست و اگر این کار ناپسند گاهی میان زرتشتیان ایران معمول گشته در اثر معاشرت با دیگران و مخالف دین زرتشتی است.در اوستا قربانی حیوانات را گناهی بزرگ شمرده و آن را به دروغ پرستان و دیوان نسبت داده است.در «بهرام یشت» کرده 17 از دیوان «ویامبوره» که یک دسته از دیو پرستان بوده اند نکوهش شده است.زیرا آنها حیوانات را شکنجه داده و اعضای بدن آنها را به عنوان فدیه در هم میشکنند و به آنان زجر و آزار میرسانند.این مردم چشم گاوان را بیرون میاورند.
در خود گاتها نیز بارها اشوزرتشت از کاویان و کرپان و اوسیج ها که دسته ای از امرا و پیشوایان دیو یسنا بودند گله مند است که به حیوانات ستم و بیداد روا میدارند و به جای انکه آنان را بپرورانندن و به زراعت وادار سازند آنان را به ناله درمیاورند(یسنا 44 بند دوم) تا آنجا که در گاتها به کسانی که حیوانات را با فریاد شادی قربانی میکنند نفرین میفرستد(یسنا 32 بند دوازدهم و چهاردهم). در دین زرتشتی تنها فدیه و نیازی که در بارگاه اهورامزدا پذیرفته میشود اندیشه و کردار و گفتار نیک است و بس.
اشوزرتشت میفرماید:

«زرتشت برای سپاسگذاری” جان خویش و برگزیده ترین اندیشه و گفتار و کردار خود را با آنچه او راست، از فروتنی و برتری، تقدیم آستان مزدا و راستی مینماید» (یسنا 33 بند چهاردهم)

در «گوش یشت» امده:
«این کامیابی را به من بخش ای مزدا که بتوانم از برای اسایش آفریدگان تو گله های بسیار پرورش دهم و آنان را از آزار دور و ایمن دارم».

سرچشمه : “جهانبینی زرتشتی” به خامه روانشاد موبد رستم شهزادی.