راه های ستایش ایزد مهر

راه های ستایش ایزد مهر


در این بخش نیز به بررسی بند ششم از کردهء یکم پرداخته می شود:

کرده یکم- بند 6
«آن ایزد نیرومند توانا را و در میان موجودات قوی- ترین را (آن) مهر را با زَور می ستاییم آن مهر دارندهء دشت های فراخ را. آن مهر دارندهء دشت های فراخ را باهوم آمیخته به شیر، با بَرسَم، با زبان خرد، با پندار و گفتار و کردار با زَور و باکلام بلیغ می ستاییم.»

 چنانکه آشکارا در این بند آمده، این ایزد یعنی مهر، ایزدی توانا و نیرومند و قوی ترین نیرو در میان موجودات(آنچه که وجود و هستی یافته) است و نیروی او با نیروی موجودات دنیای مادی مقایسه شده است و هرگز نیرویی هم ارز با اهورامزدا به شمار نمی آید. 

در ادامه ایزد مهر بر اساس آیینی ویژه که در بخش پیشین به طور مفصل به معرفی مواد و ابزارهای دینی بکار رفته در آن پرداخته شد، مورد ستودن و ارج نهادن واقع می شود. 

مهر دارندهء دشت های بزرگ، در این آیین با رسم دیرینه ای که هنوز برخی از یادگارهای آن در میان آیین های دینی ما زرتشتیان پاسداری و نگهداری شده است، ستوده می شود. این ایزد با زَور(همان آبی که بر آن اوستا خوانده شده و پاک گشته است) با فشردن گیاه هوم (که صفت آن دوردارندهء مرگ است) و آمیختن عصارهء آن با شیر و همراه با شاخه های بَرسَم (شاخه های بریده شده از درخت و گیاه) و با سرایش سخن شیوا که به گمان من منظور همان اوستاخوانی است و از راه اندیشه و گفتار و کردار از سوی دوستداران مهر مورد ستایش قرار می گیرد.

در این بند یکی از آرایه های ادبی به نام استعاره بکار رفته که نشان از دانش ادبی و هنر سخنوری و ذوق سرشار پیشینیان مان دارد.

این صنعت یا آرایهء ادبی که موجب هرچه زیباتر شدن نوشته های ادبی می گردد، در ترکیب «زبان خرد» به چشم می خورد. چنانکه می دانیم به طور معمول بکار بردن چنین ترکیب هایی جدا از زیباتر کردن نوشته و آراستن آن، ذهن شنونده و خواننده را تحریک می کند تا کمی ژرف تر و عمیق تر به آن نوشته بنگرد و در معنای آن دقیق شود.

 چنانکه نویسنده در این نوشتهء مهریشت می توانست به جای بکاربردن ترکیب زبان خرد بگوید از روی خرد یا با خردمندی و یا هر ترکیب سادهء دیگر، اما می بینیم که نویسنده از ترکیب زبان خرد بهره برده که در ادبیات امروز آرایهء استعاره به شمار می آید یعنی نویسنده خرد را به انسانی مانند(تشبیه) کرده که با زبان خود سخن می گوید و سپس ارکان تشبیه یعنی مشبهٌ به(مانسته که در اینجا انسان است)را از نوشته حذف کرده و یکی از اجزای مشبهٌ به(مانسته) یعنی زبان (که عضو بدن انسان است)را به جای آن آورده است در حالی که همه می دانیم، خرد مانند انسان زبان ندارد.

اما همانطور که آدمی به یاری زبان خود و از راه سخن گفتن بر دیگران تاثیر نهاده و یکی از ابزارهای اثرگذاری انسان بر جهان پیرامون، زبان(عضوی که با آن سخن گفته می شود)است، خرد نیز به ابزار تاثیرگذاری(مانند زبان)مانند شده که به یاری آن می توان اثربخش بود.

برگرفته از تارنمای برساد