کوشش در رسیدن به کمال مادی و معنوی

کوشش در رسیدن به کمال مادی و معنوی

موبد رستم شهزادی

رسیدن به مرحلۀ کمال مادی ومعنوی درین جهان وجهانِ دیگر از وظایف بایسـتۀ هر فردِ زرتشــتی است.برابِر تعلیمات اشوزرتشت مقصود از آفرینش و نتیجۀ وجودِ زندگانی، این است که هر فردی باید در آبادی جهان و شادمانی جهانیان کوشیده و خود را با کار و کوشش، قابل رسیدن به تمام مراحلِ نیکِ دنیوی و عروج به مقامات روحانی ساخته و به اوج کمال و سعادت دو جهانی برسد.

اشو زرتشت مانند بعضی از پیشوایان مذهــبی آریایی، تعلـــیم نـمی دهد که نــجات هر کس در فــنای اوست و باید از جمیعِ لذایذِ مادی و جسمانی دسـت شسته در گوشـۀ انزوا و با اعمال ِشـاقه به ریاضــت و خواندنِ اوراد و دعا پردازد ،بلکه برعکس می فرماید:”انسان برای زندگانی اجتماعی و کامل و مفید خلق شده و دورۀ حیات را باید یک مبارزۀ دایمی بین بدی و نیکی دانسته و در تمام عمر پشتیبانِ راستی و درستی بوده، بر ضدِ بدی و زشتی بســتیزد و بــداند که رستــگاری او در کار و کوشــش و خدمــت به دیگران است.”

“عبادت به جز خدمت خلق نیست

به تسبیح وسجاده ودلق نیست.”

(سعدی)

 

مقصود از آفرینشِ انسان در اوسـتا این است که از پرتوِ کوشــشِ خود جهــان را آباد کرده، ملـکوتِ آسمانی و سلطنتِ الهی و اقتدارِ رحمانی یعنی” خــشترا” را که در پــیش شــرح د اده شــد در جــهان برپا سازد و هر کس برای انجامِ آن موظف است تمام نیروهایِ مادی و معنوی خود را به کار انداخته مشغولِ خدمـت به خــلق خدا گردد.به همین سبب است که اشوزرتـــشت در( یسنای 28 ) از در گاه اهورامزدایِ یکتا آرزومند است: که او را از بخششِ ملکوتی و راستی و درستی و منش پاک برخوردار نماید تا بتواند روانِ آفرینش را از خود خشنود سازد و در یسنای بعدی آرزومند است که روانِ آفرینش از ستم و تزویر و خشم و زور خلاص شده زندگانی پایدار و خرم یابد.

 

هر کس برای حصولِ سعادت و نیک بختی راههای مختلفی بر می گزیند و برای رفع ِحوایج ِخــود به وسایل گوناگون متوسل می شود.بعضی سعادت را در تحصیلِ ثروت و ذخیرۀ مال پنداشته و جمعی آن را درقدرت و نیرو میجویند وبرخی دیگر آن را در لذایذِ جسمانی می دانند، ولی هریک از اینهاچون به مقصد خود رسند خواهــند فهــمید که همۀ اینها چون زنــجیری است که آزادی روح راسـلب کـرده و آدمی را بیشــتر محتاج و گرفتار میسازد. این آرزویـــی است که بســی دلها در سر آن خون شــده و حیات بسیاری را نابود ساخته است.

 

اشوزرتشت در یک جملۀ مختصر کلیدِ سعادت را این چنین تعریف فرموده: ای اهورامزدا خواستارم که آرزوهای ما را برآورده ساخته و هر یک را از توانایی و پایداری و قوه راستی برخوردار ســازی و بهره ای از توانگری و سودی از زندگانی پاک منشی به ما بخشی(یسنای 43 بند1).

 

ذرۀ مینویی :

اشوزرتشت می آموزد که :مرکزِ جمیعِ کاینات و مــبداء همۀ مــــوجــودات اهــورامــزدایِ قادرِ مطلق است و در نهــادِ هریک از افراد بــشر چه زن وچه مرد، چه غنی و چه فقیر، ذره ای ازا نوارِ ایزدی ساکن است و آن پرتوِ خدایی را به هر اسمی که بخوانید، خواه روح، خواه وجدان یا روح القدس یا فروهر یا هـوش و خـرد، پرتوی است مینویی که در وجود ما به ودیعه نهاده شده و سببِ عمدۀ ترقی و کمال ماست و قوۀ فایقه ای است که از مبداء اصلی خود جدا شده و برای مدت محدود و معین در عالم سفلی در ابدانِ خاکی ما منزل گزیده است.این قوه ای است که با اســتفاده از آن می تواند مارا به درجات عالیه ارتقا ء داده و از حالت حیوانی و انسانی به عالمِ فرشتگان برساند.این پرواز و پیشرفت همان سیر در عوالمِ حقیقت و وحدت است که “خرداد” نام دارد، پس وظیفۀ هر مـرد و زن این است که خود را شناخته و از آن پرتوِ خدایی که در وجودش موجود است مطلع گردیده و متوجه نیرو و استعداد آن شود تا قابلِ ترقی و تکامل به درجاتِ عالیه جسمــانی و روحـانی گردد، یعنی زندگانی جهانی را با کمالِ تندرستی و نیرومندی ،خوشی و سعادت بگذراند و در خدمتِ دیگران نیز کوشــا و ساعی باشد تا چـون دعوتِ حق از عالمِ ملکوت در رســد با کمالِ شادی و خشنودی بپذیرد و در حضور اهورامزدا در کشور راستی و نور داخل گردد.

 

موبد زرتشتی در اندرز پیمان زناشویی می فرماید:

“داد و آیین خــرداد ،خرمی و آبادانیســت، پس دل خود را خرم و تن خـود را پیوسته پــاک نگـهدارید ، چه، پاکـیِ تن اشوییِ روانست. ناسپاسی مَکنید واندوهگین مباشید.گیتی را به چشمِ نیک ببینید وبه دادۀ هورمزد خرسند و سپاسـدار باشید.آبادی سـازید و شـادی افزایــید. آب که شوۀ(سبب) خرمی و آبادانی است، هماره پـاک نگهدارید و به پلیــدی و نسا (ناپاکی) مَیالایید.تن و جامه در آبِ روان مشویید.کاریز(قنات وچاه ) کنید و زمین خشک را برومــند سازید.

 

برگرفته از کتاب زرتشت و آموزه های او نوشته روانشاد موبد رستم شهزادی

http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_3/ketab3599/ketab3599.pdf

 

چهار بنیان هستی

چهار بنیان هستی

موبد کامران جمشیدی

١- مهر/ پیوند  =   یگانگی/ یکتایی

٢- جنبش/ دگرگونی = دوگانگی

٣- هنجار / سامان / قانونمندی 

٤- خرد / دانش/ منش نیک

 قانون، مهر، جنبش و خرد را نمی توان از هم جدا کرد.

این بنیان ها و قانومندی در همۀ رده ها و نماهای هستی و زندگی، جریان دارند. در جهان مادی و آخشیج ها هر آفرینشی / پیدایشی از این قانونمندی پیروی می کند. در جهان انسانی نیز، چه در بخش مینوی و چه مادی و همچنین در زندگی گروهی / هازمانی نیز روا می باشد.

برای نمونه در زندگی هازمانی انسان هر قانون و دادی که درونمایه اش مهر نباشد و شهریاری که استوار بر خرد نباشد، و هنجاری را که در آن جنبش نباشد به سازندگی و آبادانی نمی انجامند.
در بخش مینوی/ درونی انسان، این نیروها بگونۀ توانمندی هایی یاد می شوند که هماهنگی و همکاری میان آنها می تواند شوۀ نگاهداری و گسترش و رویش و بالش زندگی و پیشرفت او گردد.

برگرفته  از نوشتارهای موبد کامران جمشیدی 

چرا برخی اشخاص زرتشتیان را دوگانه پرست می خوانند؟

چرا برخی اشخاص زرتشتیان را دوگانه پرست می خوانند؟

موبد رستم شهزادی

آنهایی که زرتشتـیان را دوگانه پرست یا دوخدایی می خوانند گمان می کنند که در برابر اهورامزدا، اَهریمن را نیز خدا میدانیم ولی غافل از این که در هنگام نو کردن کُشتی، سه بار کُشتی را به طرف چپ تکان داده می گوییم: شکسته اهریمن باد، شکســته وزده باد گناه میــنو( اهریمن ) با همه دیـوان ودُرُجان وجادویان گُجسته (ملعون)وبدین وسیله بر اهریمن لعنت می فرستیم.

تنها چیزی که موجب این سوءتفاهم شـده درک نکردن حکمت” سِپَنتا مینو”و “اَنگرَه مینو”( اَهریمن)

یعنی فلسفۀ دو نیرویِ متضادیست که اَشو زرتشت در” گاتها” کراراًبه آن اشاره فرموده است .برای درک کامل موضوع بهتر است به” اهنودگات” رجوع شود که درآنجا اشوزرتشت سراسر هستی ها را آ فریدۀ اهورامزدا می داند منتها آن پیامبر همه آ فرینشهارا به دو بخش” مادی” و”معنوی” تقسیم کرده است،بخش اول: موجوداتی که بشر آنهارا مفید ونیک شمرده به گروه (سپنتا مینو)یعنی دارندۀ خوی وسرشت نیک دانسته وگروه دوم: موجودات بــد وزیان بخــش که به گروه( اَنگرَه مینو)یعنـی دارندۀ خوی وسرشت بد وزشت معرفی کرده است.واژۀ” اهریمن” نیز همان” اَنگرَه مَن” یا” انـگره مینو”است که در اوستا مخـــالف” سپنتا مینو” شناخته شده نــه مخالف اهورامــزدا.

از طرف دیگر زرتشتیان هرگـز” اهریمن “را خالــق یا آفریدگار نشــناخته ودر همه جای اوسـتا بر او نفرین شده وبشررا ازپیروی هر گونه کارهای اهریمنی باز داشته است .علاوه بر این” اهریمن” چنانچه از معنی آ ن بر می آید زاده فکر وروح واندیشه آ دمیان است، نه آفریدۀ پروردگار، زیـرا واژۀ” من” معنی اندیشه و روح و فکر است.

 

برگرفته از کتاب زرتشت و آموزه های او نوشته روانشاد موبد رستم شهزادی

http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_3/ketab3599/ketab3599.pdf

 

پیروی از قانون جاودانی اَشا

پیروی از قانون جاودانی اَشا

موبد رستم شهزادی

جهــان هســتی بر اساس یک قـانون جاودانی اســتوار است که به نام قانون” اَشــا” خوانده شده است. در اَوســتا ” اَشـا”  دارای معانی مشروح و مبسوطی است که نمی توان آن را بایک کلمه یا عبارت خلاصه کرد، ازجمله” راستی” و”درستی” و”پاکی” که همان قانون تغییر ناپذیر هستی، مشیت الهی، هنجار هستی ونظم گیتی است. این قـانون نه فقط زندگانی آدمی بلکه جمیع کاینات را به سوی یـک مقصد کلی به پـیش می برد که در واقع به معنی نمووارتقاء موجـودات وسیر کاینات مطـابق قانـون طبیعی (اَشا )به طرف کمالست در اوستا آمده :(ایووپنتایواشهه) راه در جهان یکیست وآن” اَشویی”  است.شاعر ایرانی گوید:گفتگوی کفر ودین ا خر به یکجا می کشد، راه یک راهست لیکن مخــتلف تعبیرها.فـیثاغورث فیلسوف یونانی گفته است: برطـبق آ مــوزشــهای زرتشــت، خداوند باراسـتــی یکسانست واز پرتو راستی می توان به بارگاه قدس خداوندی رسید.

خوان راستی در همه جا وبروی همۀ دلها گسترده است وبه قوم یا مذهـب یا نژادخاصی ویژه گــی ندارد.فقط غرور وتعصــب است که مارا از این بخشش الهی محروم می سازد.دل انسان سرچشمه این فیض رحمانی ومنزلگه این نور ازلیست.


روتو زنگار از دل خود پاک کن        بعد از آن آن نور را ادراک کن


اشــوزرتشـت می آموزد:

که هـرزن ومـرد در انتخاب واختیار راه راسـتین ودروغین آ زاد است و می فرماید: به سخــنان مهــین گوش فرا دهید وبا اندیــشه روشــن تان بنــگرید و پیش از آنکه روز واپسین فرا رسد هر مرد وزن باید راه خــودرا برگزیــند بشود که در پایان در اخـتیار راه راسـتین کامیاب گردد(یسنای30).

بدین سان اَشوزرتشــت مذهـب آزادِ راسـتی را برای نخــستین بار به یـک ملت آ زاده ارایه فرمود. پس راه نجـات انسان درین جهان پر آ شوب مادی آنست که زبان خودرا که کلـید مخـزن دلسـت به دروغ نیالاییم وبدانیم که تا دیودروغ وهـوا وهوس نفسـانی رادر ما راهســــت، فرشــته راستــی از سراچه دل پا بیرون نخواهد گذاشت .باید بدانـیم که غرض وکــینه وحسـد وحرص وطـمع وتملق به فرم ماسکته وارد آورده، رای وتصمیم مارا علیل وضعـیف می سازد وقوه تفـکر وکوشـش را ازما سلب می کند.اگر به رفع این موانع جسمی موفق گشته وپای ثبات ما درطلب شاهد روحانی نلغزد ، سراسر وجود مامحل نزول نور ایزدی گشته وجز راستی ودرستی، چیری در وجود خـود مشاهـده نخواهیم کرد ودر هیچ قدم ومرحله به خطا وخطر نخواهیم افتاد وکاری جز نیـکی وراسـتی وپاکـی  از ماسر نخواهد زد وشخـص خودمان چراغ هـدایت ومشوق راسـتی ورســتگاری خـود وبیــگانــه خواهــیم شــد.

در( یسنای 28 بند 5) اشوزرتشت در عشقِ رسیدن به نعمتِ راستی می فرماید:

ای راسـتـی کی بـه توخواهم رسید؟ کی مانند دانایی از دیدن منشِ پاک خشنود خواهم شد واز نگریستن بارگاراَهـورای بزرگ وجلالِ مــزدا برخوردار خواهـم گشت؟امیدوارم با زبان خویش وبه توسطِ این آیین راهزنان  را به سوی آن کسی که از همه بزرگتر است هدایت کنم.

بند 7-ای راســتی شـکوه منش پاک را از آنِ مــن ساز وچـــنان کن که پیغمـبر توبتواند شـنوندگانی بــرای خــــودفـراهــم کـند.

بــنــد 8-  تـو ای بــهـتر از همــه وبــا راســـتی هم اِراده،نعمــتِ پــاک مـنشــی را از تــو تمـنا دارم.  در( یسـنا 51بند 10) اشوزرتشت گوید:من از برای پیشرفت کار خویش ای اهورا، راستی را باتمام مزایای نیکش خواستارم.

پیروی از قانون اَشا نه فقط وظیفۀ هر فر دِ آدمی دراین جهانست بلکه همۀ آ فرینشـها، ازجمله زمین ودیگر سیارات وکهکشانها از آ غاز پیدایش تاکنون نتوانسته اند از قانون اَشا سرپیچی کنند.

 

برگرفته از کتاب زرتشت و آموزه های او نوشته روانشاد موبد رستم شهزادی

http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_3/ketab3599/ketab3599.pdf

 

پیامبری اشو زرتشت

پیامبری اشو زرتشت

موبد رستم شهزادی

پس از پذیرش وباورداشت زرتشتـیان به یکـتایی وبی همتـایی” اهورامزدا” باید نسـبت به رســالت وپیامبری” اشوزرتشت” بی گمان بوده وآ ن وخشـور را برگزیدۀ خدا و بنیانگذار کیش” مزدیسنی”   یا” خدا پرستی” دانند.

در( یسنای 43) پیامــبرایران پس ار ده سال کوشش در کشف اسرار خلقت و درک رموز آ فرینش هنگامی که( وهومن) یا فرشته وحی الهی به او ظاهر شده ورسالت اورا از جانب پروردگار ظاهـر می سازد می فرماید:آنگاه  تورا مقدس شناختم ای “مــزدا اهـــورا” که” وهـومـن “به سـوی من آمد وبرای نخستین بار مرا ازپیامت باخبر ساخت وچون دانستم که تعالیم دین تو به راستی استوار است برآن شدم تاآن را به مردمان بیاموزم هر چندکه مایۀ زحمت ورنج من گردد.

آنگاه تورا مقدس شناختم ای مزدا اهورا که وهومن( جبرییل) به سوی من آمد ومرا از نتیجـه وپایان کار رسالتم آ گاه ساخت. اینک امــیدوارم ای اهـــورا  که در تمام مراحل پناه وپشتـیبـان مــن باشــی وچنانچه دوستی به دوست خود یاری دهد مرا یاری دهی، باشد تابا نیروی توبتوانم باهمۀ آنانی که بر علیه آیین تو می ستیزند فیروز گردم.

آنگاه تورا مقدس شناختم ای مـزدا اهــورا که” وهومـن” به سوی من آ مده ومرا آ گاه ساخت که نباید بیش از این خشنودی” دروغ پرستان” وگمراه کنندگان را بجای آورد، زیرا آ نان مخاـلف راه راسـتی هستند ومن به” وهـومـن” گفتم تا آنجا که در تـوان دارم پیوسـته دشـمن حقـیقـی دروغ پرسـت وحامی نیرومندی برای دوستداران راستی خواهم بود وبه مردمان خواهم آ موخت که همه ستایـنده وثنا خوان توباشند، امیدوارم ای مزدا که در پایان، نتیـجۀ اعمال هر کس را در نـظر گرفـته ودروغ پرسـتان را سزای بد ودوستـداران راستـی را پاداش نیـک خواهی داد.

 

برگرفته از کتاب زرتشت و آموزه های او نوشته روانشاد موبد رستم شهزادی

http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_3/ketab3599/ketab3599.pdf

 

پذیرفتن اشوزرتشت رسالت خود را و آماده شدن برای انجام آن

پذیرفتن اشوزرتشت رسالت خود را و آماده شدن برای انجام آن

موبد رستم شهزادی

(یسنای 28): منم آن کسی که برای خدمتِ شما خواهم ایستاد اِی” مَزدا اَهورا” و اِی” وهومن” ، شکوه هر دوجهان را به من ارزانی دارید،آن شکوهِ مادی ومعنوی که دینـداران را خرمی وشادمانـی بخشید.

منم آن کسی که ای” اهورامزدا” ثنا خوان وسرود گویانِ توهستم ، سرودهایی که تاحال کسی نسـروده وهنگامی که تورا به یاری می خوانم، برای دستگیری(کمک ) مـن بشـتاب.

مــنم آن کســی کـه با”منــش پاک” برای محافظت روانِ دیــــنداران گـــــماشـته شـده ام، چه از پاداشِ “مزدا اهورا” برای کردار نیک آگاهم .تامرا  تاب وتواناییـــست، به مردم خواهم آموخـت که به سوی راستــی ودرستــی روند.

ای” مـزدا” بنا به وعــدۀ مطمــین خویش، مرا پایــداری وپــناه استوار بخش، تا از پرتــوِ آن بتوانم به خصومت دشمنان غالب گشته، پیروز شوم.

ای” راستی” شکوهِ منشِ پاک را ازآنِ من ساز وچنان کن که پیغمـبر توبتواند شــنوندگانی برای خـود فراهـــم کند.

ای “مزدا” اینک، من که” زرتشت” هستم برای انجام رسالت خویش جان وتن وبرگزیده ترینِ اندیشه وگفتار وکردار خود را با کمال فرونتی وبه آ ستان مقدست تقدیم می کنم(یسنا33).

مــن می خواهــم غفلــت زدگان را بیــدار کرده به راه” راستی” هدایــت کنم .(یسنا 49-1)

 

برگرفته از کتاب زرتشت و آموزه های او نوشته روانشاد موبد رستم شهزادی

http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_3/ketab3599/ketab3599.pdf

پایه و بنیاد دین زرتشتی

پایه و بنیاد دین زرتشتی

موبد رستم شهزادی

1-هستی و یکتایی اهورامزدا

2- رسالت و پیامبری اشو زرتشت

3- پیروی از اشا، یعنی راستی و پاکی تنها راه رستگاری آدمیان است

4- پیروی از عقل و خرد و بینش در طی زندگی

5- خویشتن داری یا تسلط بر نفس و پیکار با بدی

6- فروتنی و مهرورزی و عشق پاک به همۀ آفرینشها

7- رسیدن به کمال مادی و معنوی در اثر سعی و کوشش در این جهان

8- جاودانی روان و بقاء هستی پس از مرگ

9- پاداش کارهای نیک و پادافره کردار زشت ـــ بهشت ودوزخ

10- رستاخیز

 

برگرفته از کتاب زرتشت و آموزه های او نوشته روانشاد موبد رستم شهزادی

http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_3/ketab3599/ketab3599.pdf

 

پاداش کارهای نیک و پادافراه کردار زشت

پاداش کارهای نیک و پادافراه کردار زشت

موبد رستم شهزادی

هر زرتشــتی باید برین بی گمان باشد که خـداوند، داور دادگــر وبـینا است وبرای هر اندیشــه وگفتار وکـردار نیــک در دوجـــهان، پاداشی وبرای هر اندیشــه وگفتار وکردارِ زشت در دوجهان پادافراهی  قرار داده.

در گاتـــها آمده است : ” اَکــیم اکایِه وانــگهوایـم اشـیم ونگهه وِه” یعنی بــدی ســزای بدکاران ونیــکی پاداش نکوکاران است (یسنای42 بند5).

اشوزرتشت می فرماید:”ای مردم اگر از حکمِ ازلی که مزدا برقرار داشته، آ گاه می شدید واز خوشیِ نیکوکاران در این گیتــی وسرایِ دیگر باخبر می گشــتید واز رنجِ جاودانی وشکنجۀ بـد کاران اطلاع می یافتید وبهره وســود راستی خواهی وزیان دروغ پرستی را می دانستید،آنگاه به راهی می رفتیدکه همیشه روزگارتان به خوشی بگذرد(یسنای 30 بند 11).

هنگامی که حسابِ روزِ واپسین فرا رسد، دوست دارانِ راســتی به پاداش نیک وهواخواهانِ دروغ به سزای بد خواهند رسید(یسنای 31 بند14).

در اندرزنامۀ پهلوی آمده است :ای مــردم با خبر باشید که چون از گیــتی در گذرید وراهِ مــینو پیــش گیرید، در آنجا داورِ دادگری کردار شمار را خواهد سنجید وکسی کرفه وثواب به شما وام نخواهد داد وبرای رستگاریِ روان شما میانجی نخواهد پذیرفت وبه جز با کردارِ نیک از پل چینود نتوانید گذشت زیرا در آنجا داورانی راست ودرست چون مهر وسروش وروشن نگرانِ کردار شما خواهند بود.

از آنجایی که اهـورامزدا میان بندگانِ نیکوکار وبد کردارش فرق خواهد گذاشت، برابر فرمانش به هر یک از این دودسته مردم، در پایان پاداش وکیفری خواهد داد، چنانچه اشوزرتشت در(  یسنای 30 بند 4) فرموده است : “بنا به فرمان ابدی اهورامزدا، سرانجام بدکاران در زشت ترین مکان جای خواهند گرفت وپیروان راستی به بهترین پایگاه خواهند رسید.”

 

برگرفته از کتاب زرتشت و آموزه های او نوشته روانشاد موبد رستم شهزادی

http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_3/ketab3599/ketab3599.pdf

 

موبد ، هیربد ، دستور ، موبدیار

موبد ، هیربد ، دستور ، موبدیار

موبد کورش نیکنام 

موبد از واژه «مَگوپَت» در اوستا آمده است، از ریشه «مگه» به چمار (دانا)، موبدان یا مغان در اصل گروهی از مردم سرزمین ماد بودند که پیشوایان دینی تنها از میان آنان برگزیده می شدند.

هیربد از واژه «آئیتره پئی تی» آمده که چمار آن آموزگار دینی است.

دستور از واژه پهلوی «دَستوبَر» آمده به چمار داد و قانون، که از داوری کردن می آید.

موبدیار یک واژه ساختگی است که پس از انقلاب اسلامی در ایران ساخته شده و پیشینه در فرهنگ نیاکان ندارد. ازآنجا که برخی موبدان سنتی باور داشتند که جایگاه موبدی به سفارش موبدان ساسانی باید ارثی (که اندیشه نادرست آن زمان بوده است)، باشد، بنابراین به جوانانی که پدرشان موبد نبوده، موبدیار نام گرفته است.

 

هیربد:

اشوزرتشت پیام آور راستی، در بخشی از سرودهای خود گات‌ها باور داردكه آموزگار بودن دانش اندوختن و آن را گسترش دادن سبب رسیدن انسان به رسایی و كمال (هَه اوروَتات= خورداد) و پس از آن به بالاترین درجه عرفان یعنی بی مرگی و جاودانگی (اَمِرَه تات=امرداد) خواهد شد. 
بی گمان همه كسانی كه كوشش می كنند تا از خرد خویش بهترین بهره را بگیرند و در راه دانش اندوزی و گسترش دانش نیك در جامعه انسانی گام بردارند،از یاران پیامبر خواهند بود زیرا اشو زرتشت نیز پس از شناخت خداوند از دیده دل ، با دانش درونی و آگاه شدن به راز هستی و الهام از پیام اهورایی، به میان مردم آمده با شیوایی بیان پیام راستی را به دیگران آموختند تا جهانیان را از دروغ و كژاندیشی بازداشته به سوی راستی، مهر،شادمانی و دوستی راهنمایی فرمایند.

اشوزرتشت در گات ها – هات 31 بند 6 فرموده است: 
” بهترین سعادت و خوشی به آموزگار دانایی خواهد رسید كه پیام آیین راستی را بیاموزد. 
پیامی كه انسان ها را به سوی رسایی و جاودانگی می رساند و آنگاه آموخته هایش را به دیگران بیاموزد. 
پاداش چنین آموزگاری شهریاری مینوی در پرتو منش نیك خواهد بود.”

در سد در نثر درباره آموزش هیربدی و هیربد چنین آمده است. 
در نود و هشتم –

(1) اینكه بهدینان را می باید كه خط اوستا بیاموزاند پیش هیربدان و استادان تا در خواندن نیایش و یشت، خطا نرود. 
(2) بیشتر واجب هر هیربدان و استادان را هست كه همه بهدینان را خط اوستا بیاموزد و اگر هیربد در آموختن ایشان تقصیر نماید او را عظیم گناه باشد. 
(3) كه اورمزد به افزونی زرتشت را گفت كه هیربدی و استادی در آموختن اوستا بهدینان را تقصیر كند او را از بهشت چندان دور كنم كه پهنای زمین است.

چنان كه پیداست به آموزش دهندگان(هیربدان) توجه شده است. 
به این ترتیب آموزگاران به ویژه دانایانی كه دین و فلسفه و شیوه نگرش درست به زندگی و جهان هستی را به دیگران آموزش می دهند از بهترین پاداش اهورایی برخوردار خواهند شد. 
آموزگار دین را در ایران باستان هیربد(hirbad) نیز گفته اند 
در اوستا واژه ای هیربد به صورت (اَ اِثْرَه پئی تی) آمده است این واژه از دو بخش تشكیل شده است بخش اول (ae Thra) به چم آموزش و یاد دادن است و بخش دوم (paiti) به چم دارنده و صاحب می باشد، در بخش های گوناگون اوستا از (ae thrya)به چم شاگرد و دین آموز یاد شده است.(1) 
این واژه در فرهنگ واژگان پارسی به بعضی از پیشوایان دین زرتشتی داده شده است كه كار آنان نگهداری و پرستاری از آتش در آتشكده ها و یا رساندن آموزش های دینی به مردم و به عبارتی آموزگاران دین زرتشت بوده اند . در بررسی واژه هیربد در فرهنگ نامه ها به جایگاه و چم واژه موبد و دستور نیز كه از مقام های دیگر پیشوایی دین زرتشت است اشاره شده است.

لغت نامه دهخدا(2): این كلمه از دو جز است نخستین كه اَثرا باشد به معنی آموزش و تعلیم و جزو دوم پَئیتی(بد=پسوند اتصاف) است به معنی مولی و صاحب و دارنده.

فرهنگ معین(3): (hir-bad) 1- استاد آموزگار 2- شاگرد آموزنده 3- پیشوای دینی 4- رییس آتشكده فرهنگ معین واژه موبد را مگوپَت در پهلوی می داند: 
موبد(Magupat) روحانی زرتشتی و موبدموبدان را رییس موبدان و دارای بزرگترین درجه روحانیت زرتشتی می داند.

فرهنگ جامع شاهنامه(4): هیربد(hirbad) خادم آتشكده بزرگ، قاضی و مفتی زرتشتیان این كلمه مركب از هیر (اثرا) به معنی آموزش و تعلیم و پئیتی یا بد به معنی دارنده و صاحب و چون آموزش به دست موبدان بوده از آنان به اسم آتربانان و هیربدان یاد شده است.


استاد جلیل دوستخواه (5): هیربد را عنوان گروهی از پیشوایان دینی می داند كه به كارهای آموزشی می پرداختند و بعدها این واژه مترادف با موبد به كار رفته است. اشاره می كند كه موبد(اوستا”مغو پئیتی” و در پهلوی “مغوپت”) عنوان پیشوایان دینی زرتشتی است.

دانشنامه مزدیسنا(6) : … در ایران باستان پیشوایان دینی استاد و آموزگار بودند یا به عبارت دیگر تربیت و تعلیم مردم با آنان بوده بی مناسبت نبوده كه آنان در آن واحد كه آتربان نامیده می شدند هیربدان هم خوانده شدندو تنسر پیشوای معروف عهد اردشیر بابكان هیربدان هیربد خوانده شد، در ادبیات فارسی هیربد كلمه مترادف موبد است. 
موبد از گروه پیشوایان دینی (هیربد- دستور- موبد و غیره) است. موبد را در اوستا مغو در فارسی باستان مگو و در پهلوی مغوپت گویند موبدان یا مغان در اصل قبیله ای از سرزمین ماد بودند كه پیشوایان روحانی فقط از میان آنان برگزیده می شدند این برتری هماره با این گروه از مردم ماد بودو پیشوایان به نام آن قبیله و خاندان مغوپت نامیده می شدند و تا كنون همین نام پایدار مانده موبد گوییم.(7) 
نوشته های قدیمی تر پیشوایان دینی زرتشتی را نسبت به نقش و جایگاهی كه كه در جامعه و بین مردم داشته اند بررسی و آنها را چنین نگاشته اند.

آیینه آیین مزده یسنی (8): پیشوایان كیش مزده یسنی را نخست دستور گویند و دستور را آرش دانا و پیشوا و … كنكاش آور پادشاه می باشد و دستور بزرگترین پیشوایان آن شهر باشد و او چنان باید از پرخیده و اپرخیده و سخنان خدایی و دانش و خرد آراسته باشد كه به نكوكرداری و راست گفتاری و درست پنداری و خداشناسی سرآمد مردم آن شهر و كشور باشد، دوم پیشوایانی كه در زیر یاسه و پرمان دستورند آنها را موبد گویند و آرش موبد داناست و موبد باید همه دانش كیش و آیین را آموخته و در منش و گوشن و كنشن راست و پاك بوده كار او خدایی باشد نه جهانی. 
موبد و هیربد را در اوستا یك آرش است و اینكه دو گونه نام دارند بدان شوه است كه چون كسی اوستاها را جز وندیداد دانسته منش و گوشن و كنشن خود را برابر آیین مزدیسنی راست و پاك و بی آلایش دارد و خواهد به پایه موبدی رسد با داشتن این فروزگان هیربد نامیده شود و چون وندیداد و دیگر یاسه های بایسته آیین را به رسایی رساند موبد نامزد می گردد كه بتواند پیشوایی كند.

دستور خورشید دابو(9): موبد آتش ورهرام وادیاو در بمبئی و استاد پهلوی و اوستا در رساله، خود رسیدن به مرحله پیشوایی در دین زرتشتی را گذراندن سه مرحله می داند نخستین مرحله ناور است و ناور شبیه واژه ناوی است . ناور مقامی است كه باید به رموز مراسم یزشنی كاملا آشنا باشد ، آمادگی مراسم انتصاب به این مقام یك ماه طول می كشد پس از گذراندن آزمایش به هیربد نامور می گردد واژه اوستایی آن “ایتراپائی تی” می باشد مراد آنكه در آیین اشویی و پاكی سرآمد است هیربد آموزش مرحله دوم را باید بگذراند كه آن‌را مراتب نامند. دراین آزمایش باید رموز كامل برگزاری مراسم وندیداد و تشریفات بزرگ دینی را نیز یاد بگیرند پس از توفیق او را موبد گویند. 
مرحله سوم یوژداثرگر است موبد پس از تمرینات كامل و آزمایشات سخت ، تشریفات دینی در صورت توفیق به رتبه یوژداثری نایل می گردد آنگاه می تواند درجات پیشوایی را به 
موبدزادگان حوزه خویش عطا نماید، رییس یك پرستش گاه را كه هیربدان ، موبدان و یوژداثرگرها در آنجا به كار مشغولند دستور می نامند.

استاد رشید شهمردان در یكی از نوشته های خود (10) به زندگی نامه دستورانی اشاره می كند كه نقش سازنده و ارزشمندی در تاریخ دینی زرتشتی ، گردآوری متن های اوستا، تنظیم اوستا برای نیایش و بیان اندرزهایی دینی داشته اند از آن جمله می توان به دستور آذرباد ماراسپند- دستور آذركیوان- دستور سهرابجی- دستور بهرام كرمانی- دستور بهمن – دستورجاماسب آسا- دستور جاماسب ولایتی- دستور داراب- دستور رستم جی سنجانا- دستور ملا فیروز- دستور ملا كاووس و دستور نوشیروان اشاره كرد. 
ایشان در گزارش خود از موبدانی نیز یاد می كنند كه در گسترش و پویایی دین زرتشت همت داشته اند و با بهترین شیوه مراسم دینی را انجام داده و در سخت ترین شرایط با كلامی شیوا اوستا را زمزمه كرده اند و آتش را كه نماد مهر و پاكی و راستی است در آتشكده ها پرستاری كرده اند موبد هوشیار موبد سروش – موبد خداجوی – موبد خوشی- موبد برزو- موبد بهرام- موبد جمشید- موبد خدابخش و موبد منوچهر كیقباد از آن گروه بودند. استاد شهمردان در یادی كه از فرزانگان زرتشتی كرده اند همچنین به هیربدانی اشاره می كنند كه آموزش های دینی را به مردم رسانده و استاد اوستا و متون پهلوی بوده اند.

هیربد تنسر: در زمان اردشیر بابكان از جانب شاهنشاه مامور باز نگری در آیین های زرتشتی بود و نامه های پراكنده اوستا را گردآوری كرد. 
هیربد اردای ویراف:از برگزیدگان معروف زرتشتی در زمان اردشیر بابكان و گزارشی از عالم پس از مرگ را از اندیشه های خویش برجا گذاشت. 
هیربد اسفندیار:پور هیربد هوشنگ – پور هیربد ملاجاماسب شاعر پارسی مقیم نوساری (هند) كه جدش ملاجاماسب مورد لطف و مهربانی جهانگیر، شاهنشاه هند قرار گرفته است. 
هیربد خدابخش: پور هیربد جاماسب – پور هیربد نوشیروان پورجاماسب پور دستور كاووس معروف به استاد و از نژاد نوروز زنده دانشمند و شاعر زرتشتی مقیم قریه مباركه حومه تفت یزد بوده است مردی دیندار و از طرف مردم به نگاهبانی آتش برگزیده می شود. او رساله ای به نام دین مسئله دارد كه در زمان یكی از شاهزادگان قاجار در یزد تنظیم شده شرح و پاسخی برای اتهام آن زمان در مورد نسبت كفر و زندقه به گروه زرتشتیان در یزد است .

در حاشیه گزارش: هرچند در سده گذشته از آموزگارانی یاد شده است كه آداب ،اخلاق، فرهنگ و آموزش های دینی را به دیگران رسانده اند ولی به شكل رسمی از رتبه هیربدی و نام هیربد كه آغازگر مقام موبدی در نوشته ها آمده برخوردار نبوده اند. 
انجمن موبدان تهران در راستای پرورش آموزگاران آگاه به دین اقدام و از سال 1380 نخستین دوره آموزش هیربدی را آغاز نمود. 
در نخستین دوره از آموزش با بهره گیری از برنامه هایی كه در برخی از مراكز آموزش زرتشتی تدریس می شوند(11) به سرپرستی موبد كورش نیكنام برای سه ترم متوالی برنامه ریزی شد. برابر آگهی مهر ماه 1380 انجمن موبدان تهران 46 نفر از جوانان همكیش در این دوره شركت كردند. در ترم اول 16 واحد از 50 واحد درسی در طرح درس دین آموزان گنجانده شد.(12) 
ترم اول از بهمن ماه 1380 آغاز و تا خرداد 1381 ادامه داشت، محل تشكیل كلاس ها ساختمان جمشید (13) بود كه به یاری مادی و معنوی خیر اندیش ارجمند موبد مهربان جمشید زرتشتی زیر نظر انجمن موبدان آغاز به كار نمود. آزمون های عملی و كتبی ترم اول در روزهای 27 و 28 تیر ماه 1381 برگزار و 18 نفر از دین آموزان دوره هیربدی برتر شناخته شدند كه با برنامه ریزی و انتخاب واحدهای جدید از مهرماه ترم دوم را در پیش خواهند داشت. 
آموزش دیدگان در صورت موفقیت ، عنوان هیربد به معنای آموزگار دینی را كسب خواهند كرد كه پس از تكمیل آموزش به پایه هیربد برابر آنچه كه در آغاز آمد سرافراز گردند. 
كورش نیكنام، عضو انجمن موبدان تهران: فروهر، امرداد و شهریور 1381

پی نوشت ها: 
1- مهریشت بند 116 فروردین یشت بند 105 یسنا 26 بند 7 
2- علی اكبر دهخدا لغت نامه دهخدا انتشارات دانشگاه تهران 
3- دكتر محمد معین فرهنگ معین (جلد چهارم) 
4- دكتر محمود زنجانی فرهنگ جامع شاهنامه انتشارت عطایی 1372 ص 1074 
5- جلیل دوستخواه اوستا(جلد دوم) انتشارات مروارید چاپ سوم 1375 ص 1088 
6- موبد دكتر جهانگیر اشیدری دانشنامه مزدیسنا نشر مركز 1371 ص 504 
7- همان ،صفحه 439 
8- ارباب كیخسرو شاهرخ آینه آیین مزدیسنی چاپ آفتاب چاپ سوم 1377 ص 77 
9- دستور خورشید دابو دانستنی های آیین زرتشتی برگردان رشید شهمردان چاپ خواجه 1358 ص 17 
10- رشید شهمردان، تاریخ زرتشتیان ، فرزانگان زرتشتی انتشاران فروهر 1363 
11- در دانشكده های دینی سپنتا ، كاما آتورنان و دانشكده زرتشتیان سنجان درس هایی مانند سرایش موزون گات ها , تفسیر گات ها ، سرایش اوستا، فلسفه زرتشت، استوره و ایزدان زرتشتی چگونگی انجام مراسم دینی، فن بیان و سخنرانی، روان شناسی، زبان انگلیسی ، فلسفه تطبیقی ادیان، فرهنگ سنتی آداب و رسوم زرتشتی و ….. گنجانده شده است . 
12- در كلاس های ترم اول كه در روزهای آدینه هر هفته از ساعت 8 بامداد تا 14:30 ادامه داشت درس های تاریخ زرتشتیان معاصر (موبد دكتر جهانگیر اشیدری) جهان بینی اشو زرتشت (موبد دكتر اردشیر خورشیدیان) اوستا (موبد مهندس مهربان فیروزگری) سرایش موزون و تفسیر اهنودگات(موبد كورش نیكنام) استوره و ایزدان ایرانی (دكتر كتایون مزداپور) دین دبیره (دكتر رستم وحیدی) فلسفه زرتشت (دكتر كورش نیكنام) تاریخ ایران باستان (خسرو خواجه نوری) روان شناسی خلاقیت(علی شمیسا)گنجانده شده بود. 
13- ساختمان جمشید در خیابان حافظ ، كوچه بامشاد واقع شده است ، این بنا اهدایی برادران خیراندیش روانشاد موبد فریدون بهمن زرتشتی و موبد مهربان جمشید زرتشتی به سازمان جوانان زرتشتی (فروهر) در سال 1366 است كه به نامگانه پدرشان روانشاد موبد جمشید و مادرشان استاد فرنگیس ساخته شده است.

 

برگرفته از

http://www.kniknam.com

هستی و یکتایی اهورامزدا

هستی و یکتایی اهورامزدا

موبد رستم شهزادی

نخستین تعالیم اشوزرتشت آموزش دین توحیدی ویکتایی خداوند بزرگ به نام اهورامزداست “اهورا” یعنی “هستی بخش” یا “آفرینندۀ جان” ومزدا به معنی” دانـــــای بزرگ” است که روی هم می شـــود “هستی بخش دانای بزرگ”.این دونام در گاتها اغلب به صورت جداگانه “مزدا” یا “اهورا”وگاهی هم به حالت مرکب”مـــــزدا اهورا”یا “اهورامـــزدا”امده است مثلا در( یســنای 31 بند 8 )اشوزرتشـــت می فرماید:ای مزدا همان که تورا با دیدۀ دل نگریستم یا خرد واندیشه خویش دریافتم که تویی سرآغاز وسر انجام همه چیز،تویی سرچشمۀ خرد و وجدان ، تویی آ فرینندۀ راستی وپاکی وتویی داور نیـــک همۀ کارهای مردم جهان .باز در (یسنای 43بند 5)می فرماید:آنگاه تورا مقدس شناختم ای اهورامزدا که تورا سر آغاز وسرانجام همه چیز دانسته ودر یافتم که تواز روز ازل نتیجه وبازتاب هر اندیشه وگفتار وکردازنیک یا بدی را مقرر فرمودی وداوری تو براین اصل است که پیوسته بدی بهرۀ بدان ونیکی پاداش نیکان است تاروز رستاخیز.

 

در(یســنای 31بند13)آمده است :

مـزدا از هر کار آشکار ونهان مردم آگاهســت وگنــــاهان کوچک وبزرگ همه را با دیدگان

روشن بین خود می بیند و پیوسته همۀ کارها را برابر قانون ابـــدی خویش پاداش و جزا می

دهد.

 

برگرفته از کتاب زرتشت و آموزه های او نوشته روانشاد موبد رستم شهزادی

http://www.ketabfarsi.org/ketabkhaneh/ketabkhani_3/ketab3599/ketab3599.pdf