جشن های ماهانه در گاهشمار زرتشتی و چگونگی برابری آنها در گاهشمار خورشیدی
چرا برخی از در شمارش جشن های زرتشتی دچار اشتباه می شوند و روزهای دیگری را بجای روز آن جشن در نظر می گیرند؟
پاسخ بسیار ساده است ! در گاهشمار زرتشتی ماه ها تنها 30 روز دارند در حالی که در گاهشمار خورشیدی 6 ماه نخست سال 31 روزه هستند.
این به این معنی است که وقتی ماه فروردین در گاهشمار خورشیدی به روز 31 می رسد همان روز در گاهشمار زرتشتی روز نخست (اورمزد روز) از ماه اردیبهشت می باشد.
این روند تا پایان ماه ششم در گاهشمار خورشیدی که ماه ها 31 روزه هستند ادامه خواهد داشت در نتیجه ماه ها در گاهشمار زرتشتی باز هم یک روز جلوتر شروع خواهند شد.
بنابراین اساس پس از گذشت 1 ماه از سال، اردیبهشت ماه در گاهشمار زرتشتی 1 روز جلوتر از اردیبهشت ماه و در روز 31 فروردین در گاهشمار خورشیدی شروع خواهد شد.
پس خرداد ماه در گاهشمار زرتشتی 2 روز جلوتر از خرداد ماه و در روز 30 اردیبهشت در گاهشمار خورشیدی ،
تیر ماه در گاهشمار زرتشتی 3 روز جلوتر از تیر ماه و در 29 خرداد در گاهشمار خورشیدی ،
امرداد ماه در گاهشمار زرتشتی 4 روز جلوتر از امرداد ماه و در 28 تیر در گاهشمار خورشیدی،
شهریور ماه در گاهشمار زرتشتی 5 روز جلوتر از شهریور ماه و در 27 امرداد در گاهشمار خورشیدی
و سرانجام پس از گذشت 6 ماه از سال مهر ماه در گاهشمار زرتشتی 6 روز جلوتر از مهر ماه در روز 26 شهریور در گاهشمار خورشیدی شروع خواهد شد.
6 ماه باقی مانده نیز 6 روز جلوتر شروع خواهند شد چرا که ماه های باقی مانده در گاهشمار خورشیدی نیز 30 روزه می شوند که برابر با شمارش روزهای گاهشمار زرتشتی است.
اشتباه از کجا پدید می آید ؟
اشتباه برخی در این است که شماره این روزها را با شمارش روز ها در گاهشمار خورشیدی یکی می دانند که نادرست است!
برای نمونه : جشن های ماهانه در گاهشمار زرتشتی برابرند با هم نام شدن همان ماه و روز ، پس :
جشن فروردینگان = فروردین روز از ماه فروردین در گاهشمار زرتشتی
جشن اردیبهشتگان = اردیبهشت روز از ماه اردیبهشت در گاهشمار زرتشتی
جشن خردادگان = خرداد روز از ماه خرداد در گاهشمار زرتشتی
جشن تیرگان = تیر روز از ماه تیر در گاهشمار زرتشتی
جشن امردادگان = امرداد روز از ماه امرداد در گاهشمار زرتشتی
جشن شهریورگان = شهریور روز از ماه شهریور در گاهشمار زرتشتی
جشن مهرگان = مهر روز از ماه مهر در گاهشمار زرتشتی
جشن آبانگان = آبان روز از ماه آبان در گاهشمار زرتشتی
جشن آذرگان = آذر روز از ماه آذر در گاهشمار زرتشتی
جشن دیگان = دی روز از ماه دی در گاهشمار زرتشتی
جشن بهمنگان = بهمن روز از ماه فر بهمن وردین در گاهشمار زرتشتی
جشن اسفندگان = اسفند روز از ماه اسفند در گاهشمار زرتشتی
و هر روز در گاهشمار زرتشتی به این ترتیب تا روز سی ام آمده اند :
1– اورمزد (پروردگار) 2– وهمن (اندیشه نیک) 3– اردیبهشت (بالاترین راستی) 4– شهریور یا خشتروئیریه (پادشاهی آرزو شده) 5– سپندارمذ یا سپنت آرمئیتی (فروتنی) 6– خرداد یا هوروتات (تندرستی) 7– امرداد یا امرتات (بیمرگی) 8– دی به آذر یا دئوش (آفریدگار) 9– آذر یا آتر (آتش) 10– آبان (آب) 11– حورشید یا هورخشئت (خورشید) 12– ماه یا ماونگه (ماه) 13– تیر یا تشتری (باران)
14– گوش یا گئوش (هستی) 15– دی به مهر یا دئوش (آفریدگار) 16– مهر (مهر ، پیمان) 17– سروش (فرمانبرداری) 18– رشن (دادگستری) 19– فروردین یا فره وشی (نیروی پیشرفت) 20– ورهرام (پیروزی) 21– رام (بنیادی) 22– باد (باد) 23– دی به دین یا دئوش (آفریدگار) 24– دین یا دئنا (وجدان) 25– ارد (ارت) یا اشی ونگوهی (توانگری) 26– ارشتاد (اشتاد) یا ارشتات (راستی) 27– آسمان (آسمان) 28– زامیاد یا زم (زمین) 29– مانتره سپند (گفتار آسمانی) 30– انارام (روشنایی بی پایان)
برای نمونه یکی از اشتباهاتی که برخی می کنند این است که چون روز 16 از ماه در گاهشمار زرتشتی مهر نام دارد آنها گمان می کنند که روز 16 مهر در گاهشمار خورشیدی نیز همان روز است و آن را جشن مهرگان معرفی می کنند در حالی که طبق توضیحی که در بالا دادیم مهر ماه در گاهشمار زرتشتی 6 روز جلوتر از مهر ماه در گاهشمار خورشیدی شروع می شود !
پس جشن مهرگان می شود : مهر روز از ماه مهر در گاهشمار زرتشتی برابر با 10 مهر از گاهشمار خورشیدی.
بنابراین جشن های ماهانه در گاهشمار زرتشتی عبارتند از:
جشن فروردینگان = فروردین روز از ماه فروردین در گاهشمار زرتشتی = 19 فروردین ماه خورشیدی
همانگونه که دیده می شود جشن فروردینگان در گاهشمار زرتشتی نیز روز 19 است چراکه این ماه در هر دو گاهشمار ماه نخست است.
جشن اردیبهشتگان = اردیبهشت روز از ماه اردیبهشت در گاهشمار زرتشتی = 2 اردیبهشت خورشیدی
(در گاهشمار زرتشتی روز 3 هر ماه اردیبهشت نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد اردیبهشت ماه 1 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 2 اردیبهشت از گاهشمار خورشیدی.)
جشن خردادگان = خرداد روز از ماه خرداد در گاهشمار زرتشتی = 4 خورداد خورشیدی
(در گاهشمار زرتشتی روز 6 هر ماه خرداد نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد خرداد ماه 2 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 4 خرداد از گاهشمار خورشیدی.)
جشن تیرگان = تیر روز از ماه تیر در گاهشمار زرتشتی = 10 تیر خورشیدی
(در گاهشمار زرتشتی روز 13 هر ماه تیر نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد تیر ماه 3 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 10 تیر از گاهشمار خورشیدی.)
جشن امردادگان = امرداد روز از ماه امرداد در گاهشمار زرتشتی = 3 امرداد خورشیدی
(در گاهشمار زرتشتی روز 7 هر ماه امرداد نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد امرداد ماه 4 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 3 امرداد از گاهشمار خورشیدی.)
جشن شهریورگان = شهریور روز از ماه شهریور در گاهشمار زرتشتی = 30 امرداد خورشیدی
(در گاهشمار زرتشتی روز 4 هر ماه شهریور نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد شهریور ماه 5 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 30 امرداد از گاهشمار خورشیدی.)
جشن مهرگان = مهر روز از ماه مهر در گاهشمار زرتشتی = 10 مهر خورشیدی
(در گاهشمار زرتشتی روز 16 هر ماه مهر نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد مهر ماه 6 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 10 مهر از گاهشمار خورشیدی.)
جشن آبانگان = آبان روز از ماه آبان در گاهشمار زرتشتی = 4 آبان خورشیدی
(در گاهشمار زرتشتی روز 10 هر ماه آبان نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد آبان ماه 6 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 4 آبان از گاهشمار خورشیدی.)
جشن آذرگان = آذر روز از ماه آذر در گاهشمار زرتشتی = 3 آذر خورشیدی
(در گاهشمار زرتشتی روز 9 هر ماه آذر نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد آذر ماه 6 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 3 آذر از گاهشمار خورشیدی.)
جشن دیگان (4 گانه) = روزهای دی روز از ماه دی در گاهشمار زرتشتی = 25 آذر ، 2 ، 9 و 17 دی خورشیدی
(دی به چم (معنی) دادار و آفریدگار است پس روز نخست ماه که اورمزد روز است و روزهای دی به آذر ، دی به مهر و دی به دین در گاهشمار زرتشتی که به ترتیب روزهای 1 ، 8 ، 15 و 23 در ماه های گاهشمار زرتشتی هستند و همانگونه که در بالا گفته شد دی ماه 6 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 25 آذر ، 6 ، 9 و 17 دی از گاهشمار خورشیدی.)
جشن بهمنگان = بهمن روز از ماه فر بهمن وردین در گاهشمار زرتشتی = 26 دی خورشیدی ؛ (روز پدر)
(در گاهشمار زرتشتی روز 2 هر ماه بهمن یا همان وهمن نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد بهمن ماه 6 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 26 دی از گاهشمار خورشیدی.)
جشن اسفندگان = اسفند روز از ماه اسفند در گاهشمار زرتشتی = 29 بهمن خورشیدی ؛ (روز مادر)
(در گاهشمار زرتشتی روز 5 هر ماه سپندارمذ نام دارد؛ همانگونه که در بالا گفته شد اسفند ماه 6 روز جلوتر از گاهشمار خورشیدی شروع می شود پس برابر می شود با روز 29 آبان از گاهشمار خورشیدی.)
شاید پرسش شد که با این حساب در هر سال 5 روز کم خواهد آمد که در پاسخ باید گفت چون سال در گاهشمار زرتشتی را ۱۲ ماه ۳۰ روزه حساب می‌کنند پس ۵ روز اضافی را به نام اندرگاه یا پنجه می‌نامیدند. هر یک از پنج فصل گاتها نیز به یکی از روزهای اندرگاه منسوب شده‌است. اسامی این پنج روز عبارت است از:
اهنوت گاه : نام نخستین بخش از سرودهای اشوزرتشت.
اوشته وت گاه: نام دومین بخش از سرودهای اشوزرتشت.
سپنته مت گاه: نام سومین بخش از سرودهای اشوزرتشت.
وهوخشتر گاه: نام چهارمین بخش از سرودهای اشوزرتشت.
هیشتوئیشت گاه: نام پنجمین بخش از سرودهای اشوزرتشت.
پژوهش و نگارش: آرمین
بیشتر بخوانیم ، بیشتر بدانیم :
هشدار در مورد تلاش بد اندیشان برای تخریب گاهشمار دینی زرتشتی