واژه های کاربردی برای بانوان در فرهنگ ایرانی
شادروان موبدان موبد رستم شهزادی – زن در اوستا و سنسکریت به لقب : «ریتَه سیه بانو» یا «اشه بانو» خوانده شده، که به معنی «دارنده ی فروغ راستی و پارسایی» است. امروزه واژه ی اولی در زبان فارسی حذف شده و تنها واژه ی «بانو» را که به معنی فروغ و روشنایی است، برای زنان به کار میبریم. همچنین واژه ی «مادر» در اوستا و سنسکریت «ماتری» است که به معنی «پرورش دهنده» میباشد و خواهر را «سواسری» یعنی «وجود مقدس و خیر خواب» مینامند و زن شوهردار با صفت «نمانو پتنی» یا نگهبان خانه، نامزد گردیده است.
در کتاب بُندهش درباره ی زن آمده که: « در روز نخست هورمزد به زن فرمود ای زن! تو را آفریدم تا مردان پارسا و پهلوان به وجود آوری، و در آغوش پر مهر خود پرورش دهی، تا به یاری آنان ریشه ی نادرستی و ناپاکی از جهان برافتد.
شادروان فردوسی توسی درباره ی این هنر بزرگ زن میفرماید:
زنان را همین بس بود یک هنر/نشینند و زایند شیران نر
در دیگر زبان های ملل، از جمله اروپاییان، خداوند را با ضمیر مذکر خوانده و او را چون مردی میشمارند. در صورتی که بنابر نوشته های اوستا، اهورامزدا هم جنبه ی مادری دارد و هم جنبه ی پدری، چنان که از شش فروزه ی برجسته ی پروردگار سه فروزه ی نخست را که وهومن (=خرد)، اردیبهشت (=راستی) و شهریور (=نیرومندی) باشد از فروزه های آشکار مردان و در برابر، سه فروزه ی دیگر که سپندارمذ (=عشق پاک)، خرداد(=رسایی و کمال)، و امرداد (=جاودانگی) باشد از فروزه های آشکار زنان است. و به راستی که زنان با باروری خود، نسل خود را امرداد یا جاودانه میسازند.
در بندهش آمده: «هورمزد نسبت به آفریدگان هم حق مادری دارد و هم پدری، زیرا همانند پدر، آفرینش را به شکل نطفه در عالم مینوی از خود بیافرید، و چون مادر آن را بپرورید و به گیتی آورده نگهداری میکند و رزق و روزی میدهد».
برگرفته از: جهان بینی زرتشتی/نوشته ی : موبد رستم شهزادی
نگاره برگرفته از: کتاب 8000 سال پوشاک اقوام ایرانی/مهر آسا غیبی