نیكی در دین زرتشت
نیكی كه واژه اوستایی آن «هو» است از صفاتی به شمار می‌رود كه در سراسر فرهنگ دینی ستوده شده و دارای چنان پایگاهی است كه در توصیف از اهورامزدا بارها چنین گفته شده «اهورامزدا سرچشمه نیكی است. در یسنای هات ١٢بند-١ چنین آمده: «من اهورامزدا را آفریننده‌ی همه چیز می‌دانم و استوارم بر اینكه او نیكی و راستی است، مقدس است، فروغمند است، دانا و تواناست، همه نیكی‌ها از اوست، هنجار (نظام) هستی كه در سراسر گیتی دیده می‌شود، از او به وجود آمده است و كرات درخشنده از فروغ بی‌پایان او درخشانند.
همچنین در بسیاری از بندهای گاتها اهورامزدا را سرچشمه منش نیك و نیكی خوانده و به هنگام ستایش از اهورامزدا تصریح شده است كه با اندیشه‌نیك، گفتارنیك، و كردارنیك اهورامزدا را پرستش می‌كنیم و نماز می‌بریم. اما نیكی در این فرهنگ به هنگامی سزاوار ستایش دانسته شده است كه برای دیگران هم بهره نیك داشته باشد و شخصیتی نیكوكار خوانده می‌شود كه نتیجه كار و رفتار آن كس در راه بهره بخشی به دیگران باشد.
در این باره در نیایش همازور دهمان همه‌جا به نیكی و به نیكوكاری تاكید شده است و می‌افزاید: همه نیكوان همیار و یگانه باشید، فزون توانا باد نیك اندیش، و دانای راد نیكخواه، فزون توانا باد نیك منشان جهان و زندگی شان دراز باد مردمان نیك و نیك رسان، فزون توانا باد نیكویی در گیتی و مینو، درود و نیایش فراوان باد بر نیكوكاران و كارنیك و دهش نیك اشوداد كه در هفت كشور زمین باشد، شادی و آرامش در زندگانی پر از آسایش بهره كسی است كه در اندیشه‌نیك و در گفتار و كردارنیك و نیكی‌اش به همه رساد. از آسمان نیك باراد. از زمین نیك رویاد و نیكان و مردمان از آن بهره‌مند شوند. بد اندیشان از آن بهره نیابند، مگر نیكوكار شوند. ای اهورا نیایش ما را بپذیر، باشد كه از زمره نیكان باشیم.
دیرزیویم- درست زیویم- شادزیویم- كامروا زیویم – گیتیمان به كام تن باد و مینومان به كام روان – از نیكان و نیكوكاران و همیار با همه پاكان باشیم.
از این جهت است كه در این فرهنگ تنها نیك بودن بسنده نیست؛ بلكه باید این نیكی پرتوافكن بر دیگران باشد و دیگران هم از نیكی بهره برگیرند. در این آموزش‌ها بهترین نماز و نیایش هنگامی پذیرای درگاه اهورامزدا است كه همراه با نیكی و نیكوكاری نسبت به خود و دیگران باشد. در یسنا ٢٩ بند ٤ در تقرب به اهورامزدا چنین آمده است: «ای اهورامزدا با اندیشه‌نیك و گفتارنیك و كردار راست و با نیكوكاری و پرهیزگاری می‌خواهیم به آستان تو نزدیك شویم و به تو رسیم.» بنابراین همان‌طور كه در پیش گفته شد در فرهنگ زرتشتی نیكی آنگاه ستوده می‌شود كه برای خود و دیگران نیكی به بار آورد و سود و بهره نیك داشته باشد.
در اینجا در خوربازگویی است كه واژه «هو» همان‌گونه كه در اوستا نیك و نیكی معنی می‌دهد، در فرهنگ عرفانی نیز واژه «هو» در سرلوحه‌ی گفتارها و نوشته‌ها جای گرفته است بسیاری از اشعار و سروده‌ها با این كلمه آغاز و خدا و در ردیف حق آورده می‌شود آن چنان كه در ترجیع‌بند عزلی چنین آمده «هو حق مددی، مولا نظری»
كوتاه سخن آنكه یك زرتشتی واقعی برای شناسایی اهورای یكتا باید در راه نیكی گام نهد. نیكی ببار آورد و دیگران را از نیكی بهره‌مند سازد و در این صورت است كه اهورامزدا را شناخته و در راه تقرب به او گام برداشته است. پس برای استحكام پایه‌ی اخلاقی نونهالان شایسته است كه پدران و مادران در خانه و خانواده این بنیاد اخلاقی را از زمان كودكی به فرزندان خود بیاموزند و پایه‌ی اندیشه و گفتار و كردار آنها را بر نیكی و بهره‌بخشی به دیگران استوار دارند. زیرا از این راه است كه در زندگانی اجتماعی خود را دوست و به یار جامعه و افراد دانسته و عضوی سودمند و سودبخش خواهد بود.
بنابراین نیكی راستین آن است كه بهره‌ی آن به خود و دیگری ارزانی شود. و این آموزش عالی را همواره باید در نظر داشت كه «شادی و خوشبختی هنگامی پایدار می‌ماند كه نیكی و نیكوكاری به آفریدگان اهورامزدا برسد و جهان و جهانیان از نیكی و شادی برخوردار باشند. این است راه رستگاری در گیتی و مینو»
امید آنكه در راه نیكی گام برداریم و از نیكی خود دیگران را هم بهره‌مند سازیم.
نوشته : زنده‌یاد اردشیر جهانیان
سرچشمه : كتاب بیست‌و‌یك نوشتار