ماه: فوریه 2013

آتشکده آذرگشسب

“آتشکده های نامور زرتشتیان“

در زمان ساسانيان سه آتشكده بزرگ و برجسته وجود داشته است كه نام آتش‌هايي كه در اين آتشكده‌ها نگه داري مي‌شده، عبارت بوده است از: برزين مهر به معناي آتش عشق كه در نزديكي نيشابور بود. آتشكده ديگر، فربغ به معناي فرّ ايزدي نام داشت كه در كاريان فارس قرار داشت و آتشكده آخر، آذرگشسب بود به معناي آتش اسب نر.

در بندهش آمده ‌است که آذرگشسب تا زمان پادشاهی کیخسرو همواره پناه جهان بود، وقتی که کیخسرو بتکده دریاچه چی‌چست را ویران کرد، آن آتش به یال اسب او فرو نشست و سیاهی و تیرگی را برطرف نمود و روشنایی بخشید. به‌گونه‌ای که او توانست بتکده را ویران کند. در همان محل در بالای کوه اسنوند پرستشگاهی ساخت و آذرگشسب را فرو نشاند.

” آتشکده آذرگشسب از نامورترین و بزرگ‌ترین آتشکده‌های فلات ایران است که در آذربایجان غربی و در ۴۹ کیلومتری شمال شرق شهر تکاب قرار دارد.

این آتشکده در ضلع شمالی دریاچه قرار گرفته و دارای نمایی چهارطاقی است که درون آن جایگاه آتش دیه می‌شود و راهروهای ویژه‌ای در پیرامون آن است. در سوی راست چهارطاقی، دومین اتاق مهم این آتشکده قرار گرفته که در آن، آتش را، شعله‌ور نگاه می‌داشتند.

در ضلع شمال غربی، ایوان بلند و شکوهمند ساسانی نامور به «ایوان خسرو» که از آجر قرمز و ملات ساروج ساخته شده، دیده می‌شود که تنها بخشی از دیوارهای آن برجای مانده است. این ایوان بلند که برای پادشاهان ساسانی در هنگام آیین‌های دینی و زیارت در آتشکده آذرگشسب و برای بار عام ساخته شده است و به احتمال زیاد تاریخ ساخت آن به خسرو یکم نامور به انوشیروان می‌رسد؛ ساخت این بنا به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد.
بر بالای این تپه دریاچه‌ای با ژرفای بیش از ۶۰ متر و قطر نزدیک به ۱۰۰ متر قرار دارد؛ آب دریاچه توسط چشمه‌ای جوشان در کف آن تامین می‌شود و سرشار از آهک و بدون هرگونه جانداری است. دمای آن در زمستان و تابستان ثابت است. سطح آب دریاچه به وسیله دو جوی آب که یکی به سوی شمال و دیگری به سوی جنوب دریاچه جاری هستند، ثابت مانده است. مردم بومی به کانال جریان آب جنوبی که در روزگار ساسانیان ایجاد شده «اژدها» می‌گویند؛ از دریاچه آذرگشسب در نوشته‌های بسیاری نام برده شده است. آذرگشسب در نزدیکی دریاچه ارومیه قرار دارد و در گذشته کاخ‌‌های بسیار باشکوهی در پیرامون آن بوده است.

واژه‌ی «آذرگشسب» کوتاه شده‌ی «آذرگشنسب» است که یکی از سه آتشکده ورجاوند و سپند روزگار باستان می‌باشد. آتشکده آذرگشسب به زبان پهلوی «گنزک» یا «گنجه»، به زبان رومیان «گزکا»، به زبان تازی «شیز» و در روزگار ایلخانیان به گونه‌ی «ستوریق» گفته می‌شده است. در روزگار انوشیروان و خسرو پرویز توجه ویژه‌ای به این جا می‌شده و آبادانی آن از ارزش ویژه‌ای برخوردار بوده است. پس از فروپاشی شاهنشاهی ساسانی، این مکان به شدت آسیب دید؛ در روزگار فرمانروایی آباقاخان مغول با بازساری‌های گسترده، چشمگیر و ساخت ساختمان‌های نو، این مکان به عنوان پایتخت تابستانی و گردشگاه مورد بهره‌برداری قرار گرفت، در روزگار خلفای عباسی نیز گزارش‌هایی دیده می‌‌‌شود که از این محل استفاده می‌شده است. آتشکده آذرگشنسب که از زمان حکومت ایلخانان تخت سلیمان نام گرفت گسترده‌ترین سازه‌ی مذهبی و اجتماعی مربوط به دوره ایران پیش از اسلام است که تاکنون شناسایی و از زیر خاک بیرون آورده شده است. آتشکده ایرانی آذرگشسب در سال ۱۳۸۲ به عنوان چهارمین اثر باستانی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.”

حقوق بشر از دیدگاه اشو زرتشت :

دین اشوزرتشت را باید نخستین دین حقوق بشر خواند (پرفسور جان هینلز)؛ حقیقتا حقوق بشر اصطلاح حقوقی و سیاسی عصر ما است. از نظر محتوای حقوق بشر، دین زرتشت بین مذاهب در بالاترین قرار دارد و علت آن بنیادهای باوری زیر است:

1- اهورامزدا سرچشمه خوبی ها و تنها خوبی ها است و بدی در آستان او راه ندارد. و همچنین انسان همکار اهورامزدا است که به مانند جرقه ای از وجود او است و بنابراین تمام خوبی ها را از او به ودیعه دارد پس باید در گسترش نیکی بکوشد.

2- الگوهای ناپسند رفتاری در گاتاها، آنهایی که حقوق بشر را تهدید می کنند مثل خشم و کینه توزی ، دروغ و بیداد، پشتیبانی از ستمگران، بی قانونی و تبعیض، در گاتاها با بیان های مختلف مردود شمرده شده است.

3- در گاتاها حقوق زن و مرد مساوی شناخته شده و زن برابر مرد است. زن و مرد را هنگام اختیا همسر در رده برابر قرار می دهد. اشوزرتشت در گاتاها به دختران و پسران اندرز می دهد که پیش از پیمان زناشویی با خرد خود رایزنی نمایند و همسری برگزینند که در پیش برد راستی با آنان همگام باشد.

4- در گاتاها از واژه برده نام برده نشده و این نشان دهنده آن است که اشوزرتشت چنین پدیده ناشایستی را قبول نداشته است.

5- در گات ها آمده است که رهبران دنیایی ممکن است قوی و زورمند بنمایند اما نیروی راستین را آن رهبرانی دارند که با اشا و راستی هماهنگ باشند، در کارها با خرد خود رایزنی کنند و با داد رفتار کنند.

6- بر اساس باور گاتاها، خرد اهورایی ، راستی و توان اخلاقی ، از آن کسی است که برای آبادانی جهان کار کند. در همه کوشش ها باید دل را از دشمنی ، خشم و دروغ به درو نگاه داشت و راستی و مهر را افزایش داد.

7- گات ها سفارش می کند که نیکان باید باهم یگانه شوند و رهبرانی برگزینند که طرفدار راستی باشند ، با دانایی کار کنند و در راه تازه کردن جهان گام بردارند.

8- در گات ها هیچ گاه مزیتی برای پیروان دین مزدیسنا یا همان زرتشتی ذکر نشده و فقط از پیروان راه راستی سخن گفته شده است.

آرمان دین زرتشتی ، آرمان زندگی شادی بخش و خوشبختی است که با کوشش در این جهان با رسایی مینویی (معنوی) از راه دهشمندی و سازندگی به دست می آید.

بر اساس کتاب دیدی نو از دینی کهن- فلسفه زرتشت به خامه دکتر فرهنگ مهر

با سپاس از :FH