سخنی چند راجع به گاتاها
نوشتارهایی از موبد فیروز آذر گشسب
موبد فیروز آذر گشسب – یکی از آیات بسیار نغز و پر مغز گاتاها که بزرگترین درس زندگی را به انسان میاموزد آیه نهم از یسنای 45 یا سومین فصل از اشتودگاتا میباشد که متأسفانه درست ترجمه نشده و منظور واقعی پیامبر بزرگ ایران کاملا روشن نگردیده است.برای اینکه خوانندگان محترم مجله گرامی ارمغان بتعالیم اخلاقی و ارزنده زردتشت پی‌ببرند ترجمه صحیح آیه مذکور را در زیر نقل مینماید: «من بوسیله اندیشه پاک خشنودی او(اهورا مزدا)را خواستارم که با اراده خویش خوشی و اندوه بیافرید-اهورا مزدا با قدرت خویش خدمت به گروه انسان را برای ما مقرر داشت.
برای پیشرفت(آنها)بسوی راستی دانش عمیق را که(زائیده)اندیشه پاک است بهترین وسیله دانست.
از ترجمه فوق سه بزرگ اخلاقی میتوان آموخت:اول اینکه انسان باید برای انجام هر کاری رضا و خشنودی پروردگار را در نظر داشته و آنی از توکل بحق غافل نباشد وقتی که انسان خدا و وجدان پاک را همیشه مورد توجه قرار داد هیچوقت گرد خطا کاری نخواهد گشت و گناهی از او سر نخواهد زد زیرا اندیشه پاک و ضمیر روشن مانند چراغی نورانی در مسیر زندگی رهنمای او نخواهند بود.
دوم اینکه عزت و ذلت و سعادت و نکبت و شادی و غم در دست پروردگار و به اراده اوست هرکه را که خواهد سروری و عزت بخشد و هرکه را که خواهد به کهتری و مذلت گرفتار کند این گفتار درست عین فرمایش حضرت محمد است که فرمود«تعز من تشاء و تذل من تشاء»یعنی هرکه را که خواهی عزت بخشی و هر کرا خواهی ذلت و با این شعر شادروان فردوسی که میفرماید:
یکی را بر آری بچرخ بلند یکی را کنی خوار و زار و نژند
مصداق پیدا میکند منظور از این تعلیم اخلاقی آنست که انسان در موقع قدرت و جاه و مقام نباید غره گردد و خداوند را از نظر دور دارد و نسبت بهم نوعان خود ستم روا دارد و افاده بفروشد زیرا عاقبت و سرنوشت انسان هیچ معلوم نیست و ممکن است به آنی از اوج عزت و شوکت بقعر نکبت و مذلت فروافتد. شاید برای برخی این تو هم ایجاد شود که چون سرنوشت انسان نامعلوم است و خوشبختی و بدبختی و موفقیت و شکست او در زندگی بستگی به مشیت و اراده الهی دارد پس تلاش و کوشش معنی و مفهومی نخواهد داشت ولی زرتشت بلافاصله میفرماید: «هورا مزدا با قدرت خویش برای انسان کار و کوشش و خدمت بهم نوع را مقرر داشت.»
درست است که شادی و غم و خوشبختی و بدبختی به امر و مشیت پروردگار صورت میگیرد ولی کار و کوشش انسان نیز در آن بی‌تأثیر نیست نباید دست روی دست گذاشت و از انجام کار سرباز زد و انتظار هرچه پیش آید خوش آید نشست در مذهب زرتشت کار و کوشش و کمک به پیشرفت و آبادانی کشور از وظایف هر مرد و زن و از فرایض دینی شمرده شده است و در آیه مقدس«یتااهو»میفرماید بزرگترین موهبت الهی نصیب کسی خواهد شد که کار را با خلوص نیت و صمیمانه و بصرف اینکه وظیفه است انجام دهد بدون اینکه توجهی بمنافع و عوایدی که ممکن است از آن کار عاید گردد داشته باشد خلاصه بزبان عامیانه«کار عار نیست» شخصیت و احترام شخص بستگی بطرز انجام کار و یا وظیفه‌ای دارد که آن شخص عهده دار یا مسئول آن کار است.
در آیه فوق زرتشت بهترین نوع کار را خدمت بهم نوع و دستگیری از بیچارگان و مستمندان دانسته است زیرا خدمت بهم نوع و خودخواهی و نفس‌پرستی و غرور و تکبر بیجا را در انسان کشته و روح فداکاری و از خود گذشتگی و محبت را در او تقویت خواهد کرد در این جهان مادی هرکس برای رسیدن بجاه و مقام و ثروت و دارائی بیشتر و زندگانی مرفه و آسوده‌تر تلاش میکند یعنی در حقیقت برای بهبود وضع خویش و خانواره خود ممکن است هرگونه علمی و او بضرر دیگران باشد انجام دهد اگر منافع او با دیگران اصطکاک پیدا کرد ممکن است برای حفظ منافع شخصی مرتکب اعمال خلاق قانون و حتی خلاف مردانگی و انسانیت گردد بعضی اشخاص کوته فکر و خودخواه برای برآورده شدن امیال و آرزوهای نفسانی خود ممکن است دست بجنایاتی نیز بزنند تا بخیال خود شاهد سعادت را در آغوش کشند ولی هرگاه شخص از خود بگذرد و منافع شخصی را فدای منافع اجتماع کند و سعادت و خوشبختی خود را در سعادت و خوشبختی دیگران بداند و خدمت بدیگران را بر انجام کارهائی که دارای منافع شخصی است ترجیح دهد چنین شخص از بهترین خوشبختی برخوردار خواهد گشت و شایسته احترام میباشد- خدمت بعالم بشریت چه از راه قلم و زبان و چه از راه ایجاد مؤسسات فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی و رساندن کمکهای مادی و معنوی بهم نوع در کیش زرتشت بهترین خدمت و کار شناخته شده است.
سومین درسی که از آیه مذکور گرفته میشود این است که زرتشت علم و دانش را تنها وسیله پیشرفت بشر بسوی راستی و کمال دانسته است اینهمه جنایات و قتل و کشتارهائی که هرروز در روزنامه‌ها و مجلات داخل و خارج میخوانیم هزار گونه ابتلائات و مفاسد اخلاقی و بدبختی و بیچارگیهائی که مردم کشورهای عقب افتاده با آن دست بگریبانند در اثر جهل و نادانی و یا اندیشه‌های مسموم و ناشایست میباشد جهل و غفلت مادر تمام عیوب است شخص نادان چون اندیشه‌اش رشد نکرده هرگونه سخنان بی‌سر و ته را باور خواهد کرد بموهوم و خرافات عقیده خواهد داشت و بزودی از راه درست منحرف و آلت دست‌شیادان و کلاهبرداران قرار خواهد گرفت.
در کشوریکه از لحاظ فرهنگ عقب باشد قتل و جنایت و دزدی و هتک ناموس و هزاران مفاسد دیگر حکمفرمائی خواهد کرد علم و دانش تنها وسیله نجات شخص از بدبختی و گمراهی و رسیدن بدرجه کمال میباشد.
موضوعی که در این آیه مورد توجه قرار میگیرد این است که زرتشت دانشی را که از اندیشه پاک سرچشمه گرفته باشد وسیله پیشرفت میداند زیرا شخص ممکن است با کسب علم و دانش و واقف شدن برموز خیلی از کارها و چیزها اگر دارای اندیشه ناپاک و دلی سیاه باشد معلومات خود را در راه تباهکاری و نادرستی و جنایات و نیستی بشر بکار برد پس آنچه لازمه ترقی بشر بسوی کمال و رسائی است تنها علم و دانش نیست بلکه اندیشه پاک و ضمیر روشن نیز شرطی مهم است هرگاه اندیشه و نیت متصدیان امور و سران کشورهای بزرگ پاک و خالی از هرگونه اغراض و کینه‌توزی باشد نتایج علم و دانش بشری که همانا اختراعات و اکتشافات محیر العقول است برای خیر و صلاح بشر و سود جوامع بکار خواهد افتاد و هر گاه برعکس نیت و اندیشه بزرگان و سران کشورها مغرضانه و ناپسند باشد باید بجای پیشرفت و ترقی و صلح و صفا انتظار بدبختی و بیچارگی بزرگی را داشت پس بنا بفرموده زرتشت بهترین وسیله پیشرفت بشر بسوی کمال و رسائی دانش عمیق و نیت و اندیشه پاک است و لا غیر.
این نوشته در ماهنامه ارمغان،سال 1343، شماره دوم منتشر شده است.
سرچشمه :
http://havishtan.com/chashte/?p=129