پیوند و پیمان

موبد کامران جمشیدی

پیوند میان زن و مرد، آیینی است سپنتایی و اهورایی، پیوند دو تن و دو روان از برای زندگی بخشیدن و پایدار ساختن آفرینش که نیروهای هستی‌بخش و هستی‌بان اهورایی و هم کشش و مهر و پیوند و پیمان آن را پشتیبانی و پاسداری می نمایند.

پیمان بستن و پیمان‌داری یکی از ارج‌مندترین ویژگی‌های فرهنگی ما زرتشتیان بوده که امری وجدانی و انسانی است و میوه‌ی آن هم نیکی و شادی و خشنودی است و پیمان‌شکنی هم گناهی است بزرگ. فردوسی، سخنسرای نامی ما از زبان فرهنگ نیاکانمان سروده است:

 

ز پیمان نگردند ایرانیان                   وزین در کنون نیست بیم زیان

به رسم کیان نیز پیمان گرفت          وفا در دل و مهر در جان گرفت

 

حلقه و انگشتری نامزدی و اروسی هم که در دست یکدیگر می‌کنیم به نشانه‌ی همین پیمان بستن است.

از دیگر ویژگی‌های فرهنگ زرتشتی-ایرانی-انسانی آزادیِ بنیادینِ انسان در گزینش، بر پایه‌ی خرد و نیک‌بینی و نیک‌فهمی است و از همین رو خویشکاری او در برابر هر گزینش است که او را پیمان‌دار و پاسخگوی گزینش خود می‌سازد و این در مورد گزینش همسر و همبر و همراه زندگی نیز رواست.

از سوی دیگر می‌دانیم که خانواده‌ سنگ بنای جامعه است و از آنجا که همه‌ی ما خواهان یک جامعه‌ی سالم، پر مهر و پیشرو هستیم پس هر یک از ما، چه تک‌تک و چه با هم در کنار یکدیگر باید دارای آن ویژگی‌هایی باشیم که برای آفریدن و به پیش‌بردن چنین جامعه‌ای نیاز می‌باشد.

 

از زبان اشو زرتشت نیز بشنویم که چه پند و اندرزی برای نواروسان و تازه دامادان دارد:

 

)زرتشت می گوید:) ای پوروچیستا، ای جوانترین دختر زرتشت

مزدا اهورا آن کس را که به اندیشه نیک و به پاکی و راستی پایبند است

به همسری به تو می دهد

پس با خرد خود همپرسی کن و با پارسایی و دانش نیک رفتار کن.

)پوروچیستا پاسخ می دهد: (

بی گمان من او را، که برای حانواده، پدر و خویشان گرامی می باشد

برخواهم گزید و دوست خواهم داشت.

باشد که روشنایی اندیشه نیک به من برسد

و زنی پارسا و پاکدامن در میان پاکان باشم

)زرتشت: (

این سخنان را به شما می گویم ای نواروسان و ای تازه دامادان

پندم را با اندیشه بشنوید و به یاد بسپرید و با نیروی یابش خود دریابید و به کار بندید.

پیوسته زندگی با اندیشه نیک کنید،

و هر یک از شما در راستی از دیگری پیشی گیرد

تا از زندگی و خانمان خوب برخوردار گردید.

ای مردان و ای زنان، این بدرستی بدانید که در این جهان دروغ فریبنده است.

از آن بگسلید و آن را مگسترانید، و این بدانید که

آن خوشی که از تباهی و تیرگی راستی به دست آید مایه اندوه است

و دروغ منشانی که راستی را تباه می سازند

زندگی مینوی خویش را نابود می کنند.

هنگامی که به آیین آزادگی و برابری پایبند باشید

و در زندگی زناشویی خود، چه در تنگی و چه در فراخی

با هم بجوشید و به هم مهربان باشید،

از بهترین پاداش برخوردار خواهید بود.

اما اگر اندیشه دروغ بر شما چیره گردد

و آیین آزادگی و راستی را رها کنید

با پیامد آه و افسوس روبرو خواهید گشت.

تیشتر ، فرشتهء پرشکوه باران‌آور

ترجمهء روانشاد استاد مهرداد بهار

بنا به روایات ایرانی کهن،در آغاز آفرینش،هنگامی که اهریمن بر آسمان و زمین تاخت،بوم‌ و بر خشک و بی‌آب بود و نشانی از دریاها دیده نمی‌شد.آن‌گاه،تیشتر،فرشتهء پرشکوه باران‌آور،ابر را به هنگام غروب در باختر زمین پدید آورد و آن را به نیروی باد در آسمان روان کرد و سی‌ شبانه‌روز باران ببارانید.هر سرشک آن باران به بزرگی تشت آبی بود که برکشند و فرود می‌ریزند.همهء زمین را به بلندی بالای مردی آب بایستاد.پس بادها به جنبش درآمدند و همهء آن آب‌ها را به‌ کرانه‌های زمین براندند و اقیانوس‌ها،که فراخکرد نام دارند،پدید آمدند.

این باران‌آوری تیشتر همه ساله تکرار می‌گردد؛و زندگی گیاهان،جانوران و مردمان وابسته به‌ او است.

داستان زیبای این باران‌آوری هر ساله در اوستا چنین آمده است:

-1تیشتر،این فرشتهء پرشکوه و فرهمند،را بستائیم،او که سرچشمهء آب‌ها را با خوی دارد. آن توانای بزرگ نیرومند،از دور پیدا و بلندپایه.

-2ای فرشتهء پرشکوه و فرهمند،ای تیشتر!کی از افق برخواهی خاست؟

کی سرچشمهء آب‌ها را به توانایی اسبی نیرومند دگرباره روان‌خواهی کرد؟

-3تیشتر پرشکوه و فرهمند به ده شب،چونان مردی پانزده ساله و نو رسید،با چشمانی‌ روشن،بالایی بلند و بس نیرومند در فروغ آسمان‌ها پرواز کند و گوید:

کیست که مرا با نوشابه‌ای قدسی،آمیخته به شیر و هوم،بستاید،تا بدو ثروتی از فرزندان‌ ارزانی دارم؟او را با فراهم آوردن نوشابه‌ای قدسی بستایند،و او نیز باران برکت بخشیده آورد.

-4آنگاه تیشتر پرشکوه و فرهمند،به ده شب دیگر،چونان گاوی زرین‌شاخ در فروغ‌ آسمان‌ها پرواز کند و گوید:

کیست که مرا با نوشابه‌ای قدسی،آمیخته به شیر و هوم،بستاید،تا بدو ثروتی از گله‌ها ارزانی‌ دارم؟او را با فراهم آوردن نوشابه‌ای قدسی بستایند،و او نیز همچنان باران برکت بخشنده آورد.

-5آنگاه تیشتر پرشکوه و فرهمند،به ده شب سدیگر،چونان اسپی سپیده و زیبا،با گوش‌های زرین و لگام در فروغ آسمان‌ها پرواز کند و گوید:

کیست که مرا با نوشابه‌ای قدسی،آمیخته به شیر و هوم بستاید،تا بدو ثروتی از اسپان ارزانی‌ دارم؟او را با فراهم آوردن نوشابه‌ای قدسی بستایند،و آنگاه تیشتر،این فرشتهء پرشکوه و فرهمند به‌ پیکر اسبی سپید و زیبا،با گوش‌های زرین و لگام زرین،به دریای فراخکرد فرود آید.

-6اما،این‌بار،وی را دیوی به پیکر اسپی سیاه،به نام اپوش،فراز آید.اسپی کوتاه،با گوش‌هایی‌ کوتاه،با گردنی کوتاه،با دمی کوتاه،گر و سهمگین.

-7تیشتر پرشکوه و فرهمند و اپوش دیو کوتاه و سهمگین به‌هم درافتند و سه شبانه‌روز با یکدیگر نبرد کنند.سرانجام اپوش دیو سهمگین بر تیشتر پرشکوه چیزه شود،او را شکست دهند و از کنار دریای فراخکرد بگریزاند.
-8تیشتر،شکسته و گریزان،خروش برآورد و اندوه خورد و گوید:

وای بر من!وای بر شما ای آب‌ها و گیاهان!مگر همهء مردم در نمازی ویژهء من بستایند،تا مرا نیروی اسپان،اشتران و گاوان،و نیروی کوه‌ها و رودهای ناور و فراز آید.ورنه،وای بر ما!

-9آنگاه،خداوند بزرگ و همهء مردم او را در نمازی ویژهء وی بستایند؛آنگاه وی را نیروی‌ اسپان،اشتران و گاوان،و نیروی کوه‌ها و رودهای ناور و فراز آید.آنگاه تیشتر،این فرشتهء پرشکوه و فرهمند،چونان اسپی سفید و زیبا،با گوش‌های زرین و با لگامی زرین،به دریای فراخکرد بازگردد.

-10آنگاه وی را اپوش دیو،به پیکر اسپی سیاه فراز آید،اسپی کوتاه،گر و سهمگین.

-11آنگاه،این هر دو،باری دیگر،به هم درافتند،با یکدیگر نبرد کنند؛و چون خورشید به‌ نیمروز رسد،تیشتر پرشکوه و فرهمند بر اپوش دیو چیره شود و او را شکست دهد.او را یک‌ فرسنگ از دریای فراخکرد دور براند.اپوش دیو بگریزد و فرشتهء پرشکوه و فرهمند،تیشتر، خروش شادی و رستگاری برآورد و گوید:خوشا بر من!خوشا بر آب‌ها و گیاهان!خوشا بر سرزمین‌های هفت کشور!که از این پس در جویهاشان آب‌های روان به کشتزارهای پربار خواهد رسید.خوشا بر چراگاه‌ها و مرغزارهای سرسبز که باران،نرم،بر آنها فرود خواهد آمد.

-12آنگاه تیشتر باشکوه و فرهمند،چون اسپی با گوش‌های زرین و لگام زرین به دریا رود. با رفتن او به دریا،آب‌ها شادمانه به غوغا درآیند،به پای خیزند،خروش از سرگیرند.کوهه‌های آب‌ به بالا برشوند و فرود آیند.دریا به جوشش درآید،آب‌ها را ؟؟؟ دیگر افتد.همهء کرانه‌ها و میانهء دریای فراخکرد را این جنبش،غوغا و شور آب‌ها فروگیرد،گرمی‌اش افزون شود،و سرانجام، سراپا،در مهی انبوه فرورود و آرام یابد.

-13پس تیشتر،فرشتهء پرشکوه و فرهمند،از دریا فراز خیزد و به دنبال خویش مه را نیز از دریا فراز برد.آسمان را ابر بپوشاند.فرشتهء بادها ابرها را به پیش براند،و باران‌ها و برف‌ها به سوی‌ کشتزارها و روستاهای هفت کشور زمین فرود آیند.

-14پس تیشتر پرشکوه و فرهمند را مردم کشاورز و جانوران یله در کوه و دشت شادمانه بستایند.این او است که با آب‌های خود سال‌های خوب را برای ما می‌آورد.این او است که با پیروزی‌ بر پری‌های اهریمن انگیخته،باران‌های خوش‌آواز و نرم را بر همهء هفت کشور بپراکند.

-15تیشتر پرشکوه و فرهمند را می‌ستائیم که همهء برکه‌ها،همهء رودها،همهء چشمه‌ها و جویبارها چشم به راه اویند تا کی به سوی ایشان فراز آید،تا چشمه‌های آب بتوانند به سترگی اسپی‌ از دل زمین برون تازند،تا چشمه‌ها به سوی کشتزارهای سرسبز و به سوی دشت‌ها و روستاها روان‌ شوند و ریشهء گیاهان و دل تشتگان را از نم خویش تازگی و زندگی بخشند.

-16تیشتر،این فرشته پرشکوه و فرهمند،را می‌ستائیم که به هزار نعمت آراسته است.

هرکه او را با نماز ویژهء وی بستاید،از او روزی بی‌شمار یابد.
اگر همه او را با نماز ویژهء وی بستایند،سپاه دشمن هرگز بدین سرزمین درنخواهد آمد؛نه‌ خشکسالی،نه سیل و نه بیماری بدان راه نخواهند یافت.

به قول کتاب بندهش (Bundahish) :

هنگامی که تیشتر ابرها را پدید آورد،فرشتهء باد به یاری او برخاست.او به شکل مردی روشن‌ و بلندبالا که موزه‌ای چوبین برپای داشته باشد،به نفس خویش باد را در فضا به حرکت درآورد.بر همهء زمین باد یکسره فرووزید،ابرها را بگسترد و باران‌ها فروریختند.

در آن ابر و باران،دیوان فراز ابرها به دشمنی برخاستند و به تکه‌تکه کردن ابرها آغازیدند تا آنها را از باریدن بازدارند.تیشتر و یاران وی نیز به نبرد با آنان روی آوردند و با گرزهای خویش بر سر و تن دیوان دشمن باران برکوفتند.از ضربهء پتک‌ها فریاد و غرش دیوان برخاست و برق‌ها از برخورد گرزها با ایشان فروجست که ما آنها را رعد و برق می‌خوانیم.

ناچار،اهریمن فریاد برآورد:«این باد را بمیرانید،این باد چیرهء نیرومند را،زیرا اگر شما باد را بمیرانید،آنگاه همهء آفریدگان را میرانده‌اید.»

پس دیوان همگی بر فرشتهء باد هجوم آوردند.یاری بدو دیر رسید.باد سست شد،از پای‌ درآمد.ابرها از هم گسیخت.جائی را سیل فروگرفت و جائی دیگر آب ندید و خشک بماند.

دیوان که باد را از پای درآوردند و ابر را از باریدن بازداشتند،پیروزمندانه طاقی از پیروزی در آسمان زدند که آن را رنگین‌کمان خوانند.

باشد که فرشتهء باد از نو برخیزد،باشد که فرشتگان بدو یاری رسانند تا آب‌هایی را که تیشتر از دریا برکشیده است به بیابان‌های خشک ما بارد.باشد که دیوان خشکی‌آور فرو میرند تا جوی‌های آب‌ روان گردد.گیاهان دل خاک‌ها را بشکفند و بوم ما سبزی گیرد و بوی خوش گل‌ها و گیاهان،این‌ سرزمین کهنسال را فراگیرد.

ای فرشتهء پرشکوه و فرهمند،ای تیشتر!کی از افق برخواهی خاست؟
کی سرچشمهء آب‌ها را به توانایی اسپی نیرومند دگرباره روان خواهی کرد؟

ماهنامه کلک ، 1374، شماره 67

اندرز اوشنر دانا

  اندرزنامه‌ ها

-1 پرسید شاگرد (از) اوشنر دانا که (از) یک تا هزار هر ماریک (=شمار)، این را به سخنی به فرهنگ بگوی.

 

-2 اوشنر گفت: نخست هنر (برای) مردمان، خود نیک (است(.

 

)-3 آن) یک کار (که در) کردن (آن) پشیمانی نه بود، کرفه (است(.

 

)-4 آن) یک کار (که در) کردن (آن) مایه ورترین چیز، تخشائی (است(

 

)-5 آن) یک کار (که برای) مردم فرخ ترین چیز، دانش و دهش (است(.

 

-6 و (آن) یک چیز اناکی (=زشت) که از هر اناکی دشوارترین و نهفتن نه شاید درویشی (است(.

 

)-7 آن) یک چیز، که ازو بودن نه شاید کنش خویش (است(.

 

8 –و (آن) یک با هر چیز آمیخته شده است، فرساوندی =(زوال، نیستی) (است(.

 

-9 و (آن) یک (که) از هر تیزی، تیزتر، کامه خشم (است(.

 

-10 و (آن) یک چیز، که از تاریکی تاریک تر، دوش آگاهی (= نادانی) (است(.

 

-11 و (آن) یک بندی، از هر بندی سخت تر ورن (= شهوت(.

 

-12 و (آن) یک آسانی، که از هر آسانی آسان تر، خرسندی (است(.

 

-13 و (آن) یک راه، که به بهشت رود، گروش راست (= ایمان درست) و کنشِ نیک (است(

 

-14 دو پیرایه (که برای) مردمان نیک (است)، ‌دهش و دانش.

 

-15 دو (کس) اند، خویشتن رفت نکنند (=خود را سبک نکنند)، یکی که (به) درشت آوازی، سخن به کسان نگوید و دو دیگر که از بدان چیز نخواهد.

 

-16 دو (کس)اند، که همواره زهر به دل افکند بوند، یک درویش که هر چیز به نیاز خاهد و دو دیگر پاتخشا (=توانگر)، تند واژه (=گفتار).

 

-17 دو چیز (را گرامی تر باید داشت، یکی درویشی راست و دو دیگر پاتخشا نهان برد (= ضد خودنما).

 

-18 از این دو چیز بیشتر سزد اندیشیدن، یکی از گناه و دیگر از بدان.

 

-19 از این دو چیز شرم نه، نه بود.

 

-21 دو (کس) اند، که همیشه تند (هستند)، یکی تخشاتر مرد (=پر نیرو مرد) و یکی که از چیز بی سود رامش (= شاد) است.

 

-22 دو (کس) اند، (که آن‌ها را) دشمن از آن چه سزد بود (هست)، یکی مینیتار مرد (=خوداندیش)، که خویشتن بتر از پایه خویش اندیشه و دارد و یکی ستیز کار مرد، که به هر چیز ستیزد.

 

-23 دو چیز را از خویشتن دور نباید داشتن، یکی خیم (=خوی) نیک و دو دیگر خرد.

 

-24 سه چیز (را) استوارتر باید داشتن، یکی …

 

      و دو دیگر دوستی و سدیگر زینهار.

 

-25 سه چیز گرامی تر بود، به راستی دهش باید کردن، یکی از بیماری و دو دیگر از خویشاوند درویش.

 

-20 دواند که اندر هنگام بدی و آسانی (گذرانند)، یکی دل دانا، که (از) دانایی و فرزانگی چیزی را به هیچ چیز ندارند و رنجه نه بود. یکی دوش آگاه، که (از) دوش آگاهی چیزی را به هیچ چیز ندارد و رنجه

 

-26 این دشوارتر دارد، آزِبرنا، کورو زن.

 

-27 سه (کس)اند، که بیش سزد بُوَد، دانا، پزشک نیک و زن نیک خویش.

 

-28 چهار (چیز) اند، تا به گاه (= وقت) رسند، گفتن نباید، خورش تا گوارد و زن تا میرد و ینو (= دلیر) مرد تا از کارزار باز آید و برِ (=محصول) زمین تا به انبار کنند.

 

-29 سه (چیز) اند، که هر چند برآیند (= برسنجند) خوارتر (= پست تر)، آموزش، فرهنگی بی سود و بد و مردم بد و راه تاریک بیگین.

 

-30 سه چیز مرد (را) بر زشتی تر (=بلند پایه تر) بود، به خرد و خیم و هنگ (=خوی) نهانی (داشتن)

 

-31 به سه چیز مرد غم (را) شاید گواردن (= تسکین دادن، به سخن دانایان و دیدار دوستان و می.

 

-32 ماه روز (=روز دوازدهم هر ماه شمسی) سه چیز را کوشش کنند، رامش خویش و پسند نیکان و ستایش کرفه مزد را.

 

-33 چهار چیز مرد را زیان تر بود، بسیار خوردن می، ورنی، به زنان و بسیار کردن “نیوارد شیر” و نخجیر (=شکار) بیش از اندازه.

 

-34 این چهار چیز باید مرد (را) آشفته کند، پسر و زن و شاگرد، یاری بد.

 

-35 چهار چیز مرد (را) گرامی تر (است)، گرفتن و دادن، برزش (=احترام) بزرگان و پناه دادن و پیوند با نیکان.

 

-36 پنج اند، که از ایشان (جدا) بوید، پشیمان نه بوید، از خدائی (=آقا، صاحب) که نیک و بد نداند و دو دیگر دوست ریائی و سدیگر زن بد و چهارم یار بد، پنجم مزدور بد.

 

-37 پنج (چیز پیش)، از گاهِ… به دست آوردن نتوان، یکی منش پادشاهان و و دیگر نیومرد تا (از) کارزار باز آید، سدیگر ارجمندی

 

مرد تا به آمدن انجمن شتابند، چهارم دوستی مرد تا به آستانه (=بدبختی، پریشانی) و پنجم نیکنامی زن تا به فرجام کار.

 

-38 به این پنج چیز مرد دروند یا بدنام بود، نخست از زتاری (=بیرحمی)، دو دیگر از افسونگری (=مسخره‌گی)، سدیگر از خشمگینی و چهارم روان ناگروی (=بی ایمانی به روان) و پنجم از فریتاری.

 

-39 به این پنچ چیز مرد (را) به دانا دارند، نه دوش آگاه، یکی به چیز شده و گذشته غم نه بَرَد و و دیگری چیزی که آمده را میتوخت (=سخن دروغ) نیاندیشد و سدیگر به آن چه آمده است خرسند (باشد)، چهارم به آن چه امید دارد سزد بودن، پنجم به اناکی (=رنج) پریشان، به نیکی مست نه بود.

 

-40 این شش چیز به دوش آگاهان بود،‌ نه به دانایان، یکی (آن) که بدون سبب خشم گیرد و دو دیگر که دوست و دشمن نشناسند، سدیگر که (سخن) بی سود (بسیار)گوید و چهارم که راز نشاید داشتن، پنجم که بی گاه بسیار خندد، ششم که به هر کس گستاخ (بود).

 

-41 بالستانی کردن (= خود را برتر و بالاتر گرفتن) و اندر خشم کین از منشِ

 

خویش باز داشتن، نگریدار (=متوجه) به نیکی (بودن) و فرساوندی چیز اندیشیدن و دشمنان را به چاره نیک نگفتن دوستان را نه به خوبی بونده (=تمام) گفتن به هر چاره جای نیک از دست نهشتن، و اندک آهوی (=عیب) خویش را به ویراستن، پس آهوی کسان به گفتن، به راز پادشاهان نرفتن نه جستن، نه خواستن، آن‌که (را) خدای مرد را او آزرده است دور گشتن و آن‌که به هرزه درائی و افسونگری اندیشه دور داشتن و مردگان (را) گاه کرفه کردن، اندر یاد داشتن و آن‌که گناه، بزه کرده است، پشیمان به پتت

 

بودن، و دیگر نیز گناه نکردن، برابر دستور و هر کس (را) خوش چشمی کردن و به فرارون گرفتن (نیک راست)

 

-43 پرسید (شاگرد) که چه کردن نیک، و چه نکردن و چه نگهداشتن و چه باز داشتن و چه به هشتن و چه فراز گرفتن (نیک است).

 

-44 پاسخ کرد، که آشتی کردن نیک و نکردن جنگ، فریاد نیک نگاهداشتن، زبان نیک و بازداشتن، خشم نیک بهشتن، کین نیک فراز گرفتن … دین.

 

-45 پرسید (شاگرد) که چه هست و چه نیست، چیست آن‌که بفریبد.

 

-46 پاسخ: هست روان، تن آن‌که

 

بفریبد، آن نیست، که سخن دانایان و دین آگاهان (به) کار ندارد و از کنش خویش پشیمان (بود)، و دانا آن (کس) که دین آگاه، دین آگاه آن (کس) که هومت هوروشت، هوخت، بی گمان و گردش راست و پرستش روشنانه به فره (ایزد) دارد.

 

-47 بداند کهبنشتک نیکی و دهش نیک که کند، بنشتک بد، دهش بد (نکند).

 

-48 این نیز گفته شده است، که آز به خرسندی و ورن به چاره و خشم به بهمن منشی (= نیک اندیشی)، بشاید زدن و چون نیکوئی به اندیشه (آید)، زود بگیرای، و چون بدی به اندیشه (آید) از خویشتن بسپورای (=دور کردن).

 

-49 و (پرسید شاگرد) که درویش به چه خرم، دروند امید که دارد، (پاسخ): چون نیست (هیچ) نیکی از اشوئی (=پاکی) و نیز نیست (هیچ) بدی بدتر از دروندی، درویش تواند کرفه انبار کردن، و که یزدان یکتا یار (اوست)، چگونه شاید بودن.

 

-50 شاگرد این نیز پرسید: که اوشنر بخرد، که انوش (=بی مرگ) چه؟

 

-51 اوشنر گفت: که خورش نه تنها خورد و کرفه (ای) که به پتیاره (=آفت، بلا) بزه کنند و بزه (ای) که (از) ستهمبگی (=ستمکاری) آز و خشم کننند و برای آز و خشم و ورن نیز (چاره هست)، چه آز به خرسندی و ورن به چاه و آموزش و خشم به بهمن منشی (توان) کُشت.

 

)-52پرسید شاگرد) کرفه چه، (اوشنر گفت): .. پرهیختن … گناه، خرسندی به اندازه.

 

-53 آن‌که بخرد کاهد (=خواهد) بودن، گو بونده منش (=کامل اندیش) باش، که آن به خیم کامد بودن، گو دل درد (=غمخوار دیگران) باش، آن‌که به خشنود کامد بودن، گو که نیک دوست باش، آن‌که به روان دوست کامد بودن، گو که راد باش، آن‌که به سودمندی کامد بودن، گو که افسون مکن، آن‌که به خوب گوشن (=خوب گفتار) کامد بودن، گو که راست گفتار باش، آن‌که گستاخی با روان خویش

 

کامدن کردن، گو که هر کس (را) دوست باش، هنگ بد مکن، آن‌که ژرف بین کامد بودن، گو که خوب آموزش باش.

 

-54 دانای خرد آزموده همیدون گفت: که به خواسته (=مال، دارایی) بسیار و بسیار بودی (برای) هر کس زیانکارتر (است)، چه ایشان را که نیست، به آرزو و شتاب خواهند و ایشان را که هست همیشه اندر شتاب آز اندیشه (دارند) و ایشان را که بود، نشد (= میسر نشد)

 

همواره رنجه به تیماس (؟) هستند و خواسته به اندازه (و) پیمانه، آن اندازه نیک (است) که پتیاره از تن بازداشتن توان.

 

-55 این نیز گفت: که آزرمترین چیز و کس مردمان، هر روز اندر کاهش (است)، به آن‌که سزایشی تر نکوشید (= یبش از شایستگی نکوشید)، خویشتن به سو گیتی زنده ندارید، فرخ آن تن که بزرگ یزدان (را) آفرین و سپاس کرده است، به ستایش و نیایش و پناهی و داشتاری و امید به هر مزد خدای و مینوان برترین امشاسپندان و هرویسپ مینوان نیک (دارد)

 

و (بداند) که رهبری مینو و گیتی از او پیدا شود و با مردمان (اندر) ستایندگی (و) سپاس بیشمار که اندر هر مزد خدای و امشاسپندان و هرویسپ مینو (ان) نیک باید کوشا بودن، چه همچون (که) ما برترین آفریده هستیم، نخست چیز (که) آن به آن رود این داد (=قانون) که ما به هماوندی (=نیرومندی) و بزرگی و پیروری هرمزد خدای وامشاسپندان و پیروزگری و نیرومندی که اندر دین مزدیسنان آگاه بودن، چه اگر من بیگمانم که دادار هرمزد، آفریدگان و آفرینش مینو و گیتی

 

بودن (را) به این آئین ویژه کرد، شایسته است که رستاخیز و تن پسین (را) نیز داده است و چه (از) هرویسپ آگاهی و هرویسپ داداری و هرویسپ دانشی ِ خویش، این چیز سهی تر (=قابل توجه تر)،‌ (و) همه آفریدگان و آفرینش ویژه بی آهو، بی مرگ و بی زروان (=بی پیری) و بی گرسنگی و بی تشنگی و بی پتیاره کردن (و) به فرجام باز خویش کردن پیروزگرانه و به فرجام نُه هزار سال نابود کردن گناکِ مینوی دروند (و) زادگان (او)، پس فرزانیک (=واجب) است همه مردمان گذاره (گذرگاه) برنگریدن، که بکردن رستاخیز و تن پسین، چه چیز رهاننده تر؛ من

 

از دستوران دانا سخن ایدون اشنوده است به “آسن خرد” (= خرد فطری)، “گوشوسرود خرد” (خرد اکتسابی) سزد دانستن، که به کردن رستاخیز و تن پسین، این چیزی برتر چگونه به دین مزدیسنان و گنجوری کردن خستوان (است)، و هوشیار باید بودن که تا به گیتی زنده اید، کامه، هرمزد خدای ورزیدن (و) به دین باید بودن که ما را گناک (مینوی) دروند با زادگانش نه فریبند و ما را از راه است یزدان به مگردانند.

 

-56 انوشه روان باد اوشنر پر خرد ه به شاگرد خویش این اندرز کرد، و فرمان داد. فرجامید به درود، شادی، رامش، انوشه روان آن‌که (این) را نوشت.

اندرز نامه یادگار بزرگمهر

اندرزنامه‌ ها

بنام بزرگ دادار هستی

پندنامه کتابیست دارای 264 بند حاوی نکات اخلاقی که بزرگمهر بفرمان انوشیروان پس از نگارش (بزبان پهلوی) آنرا در گنج شاهی نهان کرده تا سبب اعتلای فرهنگ گردد.

 

4بند ابتدایی پند نامه شامل معرفی نویسنده، سبب نگارش، توصیه به دوراندیشی پادشهان نام آور و پرهیز از گناه و کارهای لغو می باشد:

 

بنام يزدان

 

يادگار بزرگمهر

فال نيك باد آن بهتن، بهروان و بهخواسته را، ايدون باد.

1. من بزرگمهر بختگان، دیوان بد شبستان شهر اُستیگان خسرو، و دربگ بد، این یادگار را به یاری و نیروی ایزادن و دیگر همه مینویان، برای آموزش نیکو و به فرمان داده شده خسرو شاهنشاه برای بهبود دادن و شایستن فرهنگ آنان که بنابر پذیرفتاری ایزدان عالی مقام به نیکو آفرینشی و شایستگی فراز آفریده شده اند، کردم و به گنج شایگان نهادم.

 

2. چون همه چیز گیتی گذرا و آشفته و در حال تغییر است، او را نیز که یزدان بپاید، به او دهش دهد، کوشش بی رنج او را به فریاد رسد، مال ستبر اندوزد و بزرگترین کار و پادشایی رسد، برتری گیرد و نام بزرگ خواهد و به صورت پرآوازه ای به کار افروزش مان و میهن به پردازد، او را زندگی دراز و افزایش فرزند و پیوند، بزرگ امیدی و نیک جهشی در کار و امور او، سود مردمان و پایش نام و کار پادشایی و دیگر امور، همه فرخ و در گیتی یکی بر دیگری گواه همداستان.

 

3. بصورت خیلی جدی در مورد این چند امر باید بسیار دور اندیش بود و اگر بسیار هم به طول انجامد، درازای صد سال تن به فرجام و پادشایی به نیستی و در درازای چهارصد سال، دوده به آشفتگی، نام به فراموشی و بی یادی و مان و میهن به ویرانی و آلودگی و ناف و پیوند به فرودتری و نیستی و کوشش به بی بری و رنج و بهره به تهیگی و قدرت به حکام زمانه و مال به او ماند که زمان فرخی برای او مقدر شده باشد. و چیز فرشگردی ماند و نیاشوید و فقط اهلایی نام است که فرشگردی است و کنش نیک است که به وسیله هیچکس ربودن نتوان.

 

4. اکنون از آنجا که مرا کام به کوشش به اهلایی ورزیدن و پرهیز ازگناه کردن است، ایدون به جز در مواردی که از کنش به فرمایش حکام زمان و دشپادشاییناچارم، گناه را منکرم به میل آن تا جائیکه مرا دانش دوری جستن باشد. به هستیایزادن و نیستی دیوان، دین و روان و بهشت و دوزخ و محاسبه پس از مرگ و رستاخیز و تنپسین بی گمانم. مرا به اهلایی و آسایش از هر نیکی گیتی و مینو بر تن و جان و روانکامکارتر است و نامم را در گیتی واژه ای چند بر این یادگار نوشتم که:

 

5. از مردم کدام فَرُخ تر؟

6. آنکه بیگناه تر

7. چه کسی بیگناه تر؟

8. آنکه بر قانون یزدان راست تر بایستد و از قانون دیوان بپرهیزد.

 

9. قانون یزدان کدام و قانون دیوان کدام است؟

10. قانون یزدان بهی و قانون دیوان بدتری است.

 

11. چه بهی و چه بدتری است؟

12. بهی، اندیشه نیک، گفتار نیک و کردارنیک و بدتری، اندیشه بد، گفتار بد و کردار بد است.

 

13. چه اندیشه نیک و گفتار نیک و کردار نیک و چه اندیشه بد و گفتار بد و کردار بد؟

14. اندیشه نیک اعتدال در اندیشه و گفتار نیکراستی و کردار نیک رادی است.

15. اندیشه بد افراط در اندیشه، گفتار بد دروغزنی و کردار بد بخل است.

 

16. اعتدال در اندیشه، رادی، راستی، افراط در اندیشه، بخل و دروغزنی چیست؟

17. اعتدال در اندیشه این که زوال پدیده گیتی را بیند کام به چیزی برد که از بهر آن تن به مجازات و روان به دوزخ نرسد.

18. رادی این که بهره تن را از تن و بهره روان را از روان باز نگیرد.

19. راستی این که نسبت به روان خود نافریبکارانه رفتار کند.

 

20. افراط در اندیشه این که گیتی را جایگاه و مینو را ناآرام پندارد و کام بر آن چیز برد که آشفتگی تن، مجازات و پادافره از فرجام آنباشد.

21. بخل این که بهره تن را از تن و بهره روان را از روان باز دارد.

22. دروغزنی این که تن به کامه و روان را به فریب وا دارد.

 

23. در بهی چه کسی کاملتر است؟

24. آن که دانا تر است.

 

25.و چه کسی داناتر است؟

 

25. و چه كسي داناتر است؟

26. آنكه فرجام تن را بداند، دشمن روان را بشناسد، پائيدن خويشتن از دشمن روان و بي بيم داشتن بسيار داند.

 

27. فرجام تن چيست، آن دشمن دانايان توان هر چه بيشتر بشناسند كدام است؟

28. فرجام تن آشفتگي كالبد و دشمن روان اين چند دروج است كه گناگ مينو براي فريفتن و گمراه كردن مردمان، در برابر مردمان فراز آفريد.

 

29. آن دروج كدام و چند است؟

30. آز و نياز و خشم و رشك و ننگ و شهوت و كين و بوشاسب و دروج بدعت و تهمت.

 

31. از اين دروج كدام ستمگر تر؟

32. آز ناخرسندتر و بي چاره تر است.

33. نياز آسيب رسان تر و اندوه مند تر است.

34. و خشم بد سلطه تر و ناسپاس تر است.

35. رشك بدكامه تر و بد اميدتر است.

36. و ننگ ستيز گرتر است

37. و شهوت خودخواه تر و آشفته تر است.

38. و كين سهمگين تر و نابخشنده تر است.

39. بوشاسب كاهل تر و فراموشين تر است.

40. و دروج بدعت نهفتارتر و فريفتارتر است.

41. و تهمت ناسپاس تر است.

 

42. اين نيز پيداست كه گناگ مينو به آفريدگان هرمزد كاري اين گرانتر را نيز كرد، چون مزد كرفه و پادافره گناه را در برابر انديشه مردمان به فرجام كار نفهت.

43. دادار هرمزد براي بازداشتن آن چند دروج براي ياري مردمان چند چيز نگاهدار مينو آفريد: آسن خرد و گوش خرد، و خيم و اميد و خرسندي و دين و همپرسگي دانا.

 

44. خويشكاري يكايك اين مينو چيست؟

45. خويشكاري آسن خرد مواظبت تن از بيم ارتكاب گناه و پائيدن آن از رنج بي بر و فناي مال دنيا و فرجام تن مجسم داشتن و از توشه آخرت خويش نه كاستن و به بدكاري خويش نيفزودن است.

46. خويشكاري گوش خرد پند و روش نيك بشناختن و آن همت گماشتن، نگريدن به آنچه كه در گذشته انجام گرفته و آگاه بودن از آنچه كه در آينده است، چيزي كه بودن را نشايد، گرائيدن را نشايد، نبايد گرفت.

47. خويشكاري خيم، پائيدن نفس از خوي بد و آرزو و شهوت و به آن عمل كردن، خيم و خوي نيك را پيراستن و ابزار داشتن است.

48. خويشكاري اميد بهره كنش به تن پيوستن و تن را به رنج و كار نيك راينيدن است.

49. خويشكاري خرسندي ، پائيدن نفس از زياده طلبي و مجسم داشتن رنج از ناخرسندي و بيم از افراط، و آن چيز را كه آخرين ملجاء در آن باشد به چيز ديگر ندادن براي چيزي كه گذشته و براي بدي كه جز آن كردن نشايد رنج و اندوه نه بردن است.

50. خويشكاري دين، آگاهانيدن تن از جزاي گناه و پاداش كرفه و پند و روش يزدان از آن ديوان جدا داشتن است.

51. خويشكار همپرسگي دانا، تن از شهوت و خودخواهي پائيدن است ايدون راهبري كردن كه بلايي بيايد كنش خويش آهو نبود.

 

52. ازين چند مينوي در تن مردمان، كدام نيرومندتر است؟

53. خرد بيناتر و انديشه جوينده تر و هوش نگهدارنده تر است.

54. و خيم باشكوه تر و خوي پيراستاتر است.

55. و خرسندي استوارتر است.

56. و اميد بردبارتر، اَخْوْ پاك تر و بوي آگاه تر و فروهر رنجبرتر است.

 

57. براي مردمان چه هنر بهتر است؟

58. دانايي و خرد

 

59. اين كدام بهتر است؟

60. آن كه بتواند تن را بي بيم تر و بي گناه تر و بي رنج تر راهبري كند.

 

61. براي مردمان خرد بهتر است يا جهش؟

62. خرد شناختن كار و اقبال پسندش كار است.

 

63. گوهر كدام بهتر است؟

64. فروتني و چرب گفتاري

 

65. خوي چه بهتر است؟

66. نيك انديشي و آشتي خواهي

 

67. قانون چه بهتر است؟

68. بهي

 

69. كامه ها كدام فراوان تر است؟

70. بي گناهي

 

71. كرفه كدام بهتر است؟

72. خرسندي در برابر مال

 

73. كردار چه بهتر است؟

74. آگاهي ديني

 

75. فرهنگ كدام به؟

76. آن که زمانه را با آن راه توان بردن و نجات روان را با آن بیشتر توان دانست.

 

77. آزرم کدام به؟

78. بهدوستی و شکوهمندی.

 

79. نام چه مه؟

80. خویشکاری

 

81. رقیب کدام ستمبه تر؟

82. کنش بد.

 

83. برای مردم فرهنگ بهتر است یا گوهر خرد؟

84. افزایش تن از فرهنگ است و خیم را میهمانی با گوهر خرد… آراستن تن و خیم پناه تن و جان است.

 

85. خیم قوی و خوی و خرد و همه هنرهای دیگر ان در تن مردمان، چگونه کم آفت تر و بی زیان تر؟

86. خرد، چنانچه آنرا بداندیشی نباشد.

87. و هنر هرگاه آنرا بداندیشی نباشد.

88. هوشمندی، آگر آنرا بدعت نباشد.

89. به دوستی، اگر آنرا کین وری نباشد.

90. خرسندی، زمانیکه آنرا خرده نگری نباشد.

91. خوش خیمی، اگر آنرا خست نباشد.

92. نیک سازشی، چنانچه آنرا آشفتاری نباشد.

93. راستی ، هرگاه آنرا بدرفتاری نباشد.

94. امید، اگر آنرا کاهلی نباشد.

95. رادی، هرگاه آنرا هرزگی نباشد.

96. شکوهمندی، اگر آنرا ناخرسندی نباشد.

97. تن پناهی، آگر آنرا آزار رسانی نباشد.

98. فروتنی، هرگاه آنرا فریفتاری نباشد.

99. احترام، هرگاه آنرا خودسری نباشد.

100. بهدوستی، اگر آنرا بدسیرتی نباشد.

101. یکانگی، اگر آنرا دورویی نباشد.

102. خویشکاری، چنانچه آنرا سستی نباشد.

103. کوشایی، هرگاه آنرا رشک نباشد.

104. دانایی، اگر آنرا ریا نباشد.

 

105. آن چیز که به مردمان رسد، به بخت باشد یا به کنش؟

106. بخت و کنش هر دو همانند تن و جان هستند.

107. زیرا تنِ جدا از کالبدی است ناتوان و جانِ جدا از تن روحی است ناگرفتنی، و زمانیکه با یکدیگر آمیخته شدند قوی وبزرگ سودمند.

 

108. بخت چه و کنش چیست؟

109. بخت علت و کنش بهانه چیز است که به مردمان رسد.

 

110. مال گیتی به چه ماند؟

111. به چیزی که در بوشاسب بینند، چه خوب، چه بد، و آنگاه که از بوشاسب برخیزند چیزی از آن در آنجا نیست.

 

112. در گیتی چه کسی محترم تر است؟

113. دهبد هماوند و پیروزگر کرفه کام.

 

114. و چه کسی مستمندتر است؟

115. درویش بدبخت دروند.

 

116. چه کسی بدبخت تر است؟

117. دین آگاه دروند.

 

118. چه کسی بی نیازتر است؟

119. آن که خرسندتر است.

 

120. چه کسی در برابر مال خرسندتر است؟

121. آن که شکوهمند تر است.

 

122. چه کسی شکوهمند تر است؟

123. آن که نکوهش مردمان را از نیازمندی بدتر شمرد.

 

124. چه کسی امیدوارتر است؟

125. مرد کوشای جهشیار.

 

126. کوشایی چه و جهشیاری چیست؟

127. کوشایی آن که نیکویی پیشه کند و نسبت به کار تعهد شده نیز با بی گناهی و بی رنجگی بکوشد.

128. جهشیاری نام نیک و نیک فرجامی کار است.

 

129. چه کسی فرمانرواتر است؟

130. سپهر کیهان بختار.

 

131. چه کسی راست تر است؟

132. زمان مقدر شده.

 

133. چه کسی شگفت تر است؟

134. آن که او را زمان بیشتر برآمده باشد.

 

135. چه کسی گزیدارتر است؟

136. دانای بس آزمایش.

 

137. چه کسی با آرامش تر است؟

138. آن که از بیم و فقر گران برهد.

 

139. چه کسی پسندیده تر است؟

140. آن که شهوت را زیر ننگ و خشم را زیر بردباری و رشک را زیر خسروی و آز را زیر خرسندی و زَنِش را زیر دادستان سخت نگهدارد.

 

141. چه کسی نیکنام تر است؟

142. آن که نیکی کردن به مردمان را دادتر به دارد.

 

143. چه کسی نامی تر است؟

144. آن که شایسته تر و شکست ناپذیرتر است.

 

145. چه کسی شکست ناپذیرتر است؟

146. آنکه او را اقبال در کار و موقعیتش نیک تر باشد.

 

147. چه کس محترم تر است؟

148.فرزند شایسته تر و زن شوی کام.

 

149. چه کس متحمل تر است؟

150. نیازمند بیچاره و بی آز که برای ناسپاسان سودمندانه کوشش کند، که برای امید بزرگ بکوشد.

 

151. چه کسی ناخرسندتر است؟

152. کینه ور آزارده توانا.

 

153. چه کسی آزارنده تر است؟

154. شوی سهمگین بدرفتار، فرزند روزگرد.

 

155. چه کسی سهمگین تر است؟

156. پادشاه حساس کشنده.

 

157. چه کسی اندوهمندتر است؟

158. شایسته، زمانیکه به ناشایستگی رسد و نیرومند، زمانیکه به ناتوانی رسد، امیدوار، زمانیکه به ناامیدی رسد و خودخواه، زمانیکه به فرجام کار رسیده باشد.

 

159. چه کسی دردمندتر است؟

160. توانای بی فرزند و دانای شایسته، زمانیکه او را فرزند ناشایسته روزگرد باشد.

 

161. چه کسی خسته تر است؟

162. شایسته، زمانیکه ناشایسته در برابر او شکست ناپذیر، دانا، زمانیکه دُش آگاه بر او فرمدار، نیک، زمانیکه بر او چیره.

 

163. چه کسی بخشنده تر؟

164. شتافته ناامید بیگناه.

 

165. چه کسی پشیمان تر است؟

166. خودخواه، زمانیکه به فرجام کار آمده باشد، روانشناس دروند شهوتران افسرده و بی آز که برای ناسپاسان سودمندانه بکوشد.

 

167. چه کسی سرزنش را سزاراتر است؟

168. آن که نسبت به کسی نیکی از او حاصل آید، ناسپاس باشد.

 

169. چه کسی بد آوازه تر است؟

170. آن که بدی کردن به مردمان را دادتر دارد.

 

171. مردمان را اندر گیتی، چه چیز بایسته تر بنظر آید؟

172. کسی که تندرست است کام انجامی، و چون تن بیمار شود تندرستی، و آنگاه که از تن ناامیدی فرا رسد رستگاری روان.

 

173. مردمان به چه چیز مایلترند؟

174. به کام خواهی و بی نیازی.

 

175. کام خواهی و بی نیازی چیست؟

176. کام خواهی یافتن هر چیزی است آرزوبر باشد و بی نیازی داشتن آن که باید.

 

177. مردم به چه چیز تشنه ترند؟

178. به چیزی که امید نیک بدان دارند.

 

179. مردمان اندر گیتی از چه چیز بیشتر باید بیندیشند؟

180. از زمانه بد و کنش بیهوده و دوست فریفتار و پادشاه دروند بی رحم.

 

181. و به چه چیز گستاخ تر باید بودن؟

182. به روزگار نیک و کنش فراوان و دوست نافریفتار و همدین و سردار بخشایشگر و دادوری.

 

183. کدام زمانه بهتر است؟

184. آن که چیرگی و تسلط بدتران بدان کمتر راه یافته باشد.

 

185. کدام دین بهتر است؟

186. آن که ایزدی یزدان، دیوی دیوان، مزد کرفه، مجازات گناه از آن پیداتر باشد و راه و روش فرارون تر کرفه برابر آئین پدید آید.

 

187. کدام پادشاه و سالار بهتر است؟

188. آن که مردم دوستتر و زمانه سنج تر در نیکی به مردمان کردن به آئین تر باشد.

 

189. و کدام دوست بهتر است؟

190. آن که فریادرس تر و در سختی یارتر باشد.

 

191. چه کسی بیشتر دوست است؟

192. او که فروتن تر و بردبارتر و چرب آوازتر باشد.

 

193. چه کسی بیشتر دشمن است؟

194. متکبران و مغروران و خرده نگران و درشت آوازان.

 

195. دوست فرشگردی کدام است؟

196. کنش فراوان.

 

197. دشمن فرشگردی کدام است؟

198. کنش بد.

 

199. آن چیز فرشگردی که می پاید و نمی آشوبد چیست؟

200. انبار کرفه.

 

201. چه چیز نیک است؟

202. با بهان بودن.

 

203. چه چیز سودمندتر است؟

204. با دانایان نشستن.

 

205. چه چیز استوارتر است؟

206. زبان راست گفتاران.

 

207. چه چیز خوشتر است؟

208. بی بیمی.

 

209. و چه چیز بی بیمانه تر است؟

210. زمانه نیک و خویشکاری.

 

211. چه چیز فرخانه تر است؟

212. بی گناهی و نیک فرجامی.

 

213. و چه چیز آسانتر است؟

214. بی گناهی و خرسندی در برابر مال.

 

215. چه چیز ارزشمندتر است؟

216. دوستی با دانایان و بهان.

 

217. چه روشنتر است؟

218. کنش دانایان.

 

219. و چه فراخ تر است؟

220. دست رادان.

 

221. و چه تنگتر است؟

222. دست خسیسان.

 

223. و چه باورکردنی تر است؟

224. آئین یزدان.

 

225. و چه چیز منطقی تر است؟

226. پاداش کرفه گران.

 

227. و چه چیز غیرمنطقی تر است؟

228. پاداش بزه گران.

 

229. و چه چیز معتدل تر است؟

230. کام خرسندان در برابر مال.

 

231. چه خوشبوی تر است؟

232. خسروی.

 

233. چه گرامی تر است؟

234. پذیرایی از پادشاهان و سالاران و نازش به همالان و دوستان.

 

235. چه چیز بدتراست؟

236. چشم آزوران.

 

237. و چه چیز بی برتر است؟

238. دهش به ناسپسان و پیوند با بدان.

 

239. چه چیز تهی تر است؟

240. دست خسیسان.

 

241. چه چیز رنج آورتر است؟

242. پرستش پادشاهان بد اندیش.

 

243. و چه تیزتر است؟

244. منش شهوترانان.

 

245. چه دشوارتر است؟

246. بودن با بدان.

 

247. چه چیز نازکتر است؟

248. منش پادشاهان.

 

249. چه بیمگین تر است؟

250. آزار پادشاهان بی رحم.

 

251. چه چیز شگفت تر است؟

252. دانای بد اقبال.

 

253. چه چیز عجیب تر است؟

254. ناآگاه خوش اقبال.

 

255. چه گران تر است؟

256. منش مهر دروجان.

.

257. چه چیز حاجتمند کننده تر است؟

258. با بدان و ناآگاهان بودن، … چیز که به مردمان فرارون.

 

259. چه بدتر است؟

260. بی اعتقادی و کج اندیشی.

 

261. چه چیز چرب تر است؟

262. رادی بهان.

 

263. چه چیز بر فراز هرچیز است؟

264. اراده یزدان.

انوشه روان باد بزرگمهر بختگان و آن کیان و یلان و قهرمانان که برای دین مزدیسنان جانسپاری کردند. گاه در روشنی بی پایان باد.

ایدون باد. ایدون تر باد. فرجام یافت به درود.

 

——————

 

بند 17 می گوید نیک اندیش کسی است که همواره مرگ را در پیش چشم خود ببیند پس بکاری که در آن بدن و روان به عذاب افتاد نرود.

بند 18 می گوید بخشش کلید کردار نیک است و نیک کردار درصدد بازپس گرفتن جسم و روان از دست رفته نیست. و بروایت بهتر تلافی و قصاص نمی کند.

بند 20 می گوید بد اندیش کسی است که دنیا را کعبه آمال خود بداند و در راه رسیدن به آن خواسته بدن و روان را به عذاب اندازد.

بند 22 می گوید دروغگو شهوتران و فریبکار است.

گناگ مينو = اهريمن

بوشاسب = رويا

كرفه = ثواب

پادافره = كيفر

مينو = بهشت

آسن خرد = خرد ذاتی

گوش خرد = خرد اکتسابی

خیم = طبیعت

راینیدن = سامان دادن

آهو = عیب

اخو = وجدان

بوی = شعور

فروهر = فطرت

کامه = علاقه

مه = بزرگتر

ستمبه = قوی

دهبد = فرمانروا، شاه

دروند = بی قید

جهشیار = ؟

سپهر کیهان بختار = تقسیم کننده جهان

گزیدار = ؟

زنش = زخم، ضربت

دادستان = انتقام گیرنده، مجری عدل

آن که نیکی کردن به مردمان را دادتر به دارد = برای نیکی کردن به مردم حقانیت بیشتری قائل باشد.

روزگرد = به نرخ روزخور

دش = پلید

فرمدار = فرماندار

فرارون = متضاد روزبه، واپسگرا

چرب آواز = چرب گفتار، نرم گفتار

فرشگرد = تازهگردانی

خسروی = پادشاهی

همال = شریک

آزور = حریص

دهش = بخشش

دروجان = پیمان شکنان

انوشه = خوشی و خرمی

داروی خرسندی

اندرزنامه‌ ها
1) داروي خرسندي براي [آن] چيز كه [آن] را چاره ني، بخشيده [و مقدّر و مختصّ] شده است؛ و نيز درمانِ آن را كه چاره [هست]، آساني [و سهولت] اين (= داروي خرسندي) دهد:

2) [دستورِ ساختنِ] دارو اين باشد [به وزنِ] يك دِرمْسَنگ: به منش آميختن [و] از روي دانش شناختنِ خرسندي، يك دانگِ سنگ؛

3) و اگر اين نكنم [و خرسند نباشم]، چه كنم، دانگي؛

4) از امروز تا فردا [كارها] بهتر تواند بودن [و شايد بهتر شود]، يك دانگ سنگ؛

5) مگر از اين [هم] بتّر تواند بودن [و بتّر هم ميتوانست باشد]، يك دانگ سنگ؛

6) در اين (= واقعه) كه [پيش] آمده است، خرسند بودن براي من آسانتر ]است[، يك دانگ سنگ؛

7) و اگر خرسند نباشم، براي بهتر نيست، [ولي] مرا دشوارتر [است]، يك دانگ سنگ.

8) اين داروها را اندر هاونِ شكيبايي بايد كردن، با دسته هاونِ نيايش بايد كوبيدن و با پرنيانِ صبوري بايد بيختن و هر روز، مرتباً [و درست در] بامداد، دو كفچه، با كفچهء توكّل بر ايزدان، به دهان بايد افكندن و آبِ چه شايد ]و چه ميتوان[ كردن، از پس ]آن[ بايد خوردن. پس، ]بيمارِ ناخرسندي[ بيگمان خرسند خواهد شد: چه، ]داروي خرسندي[ براي تن و روان بسي سودمندتر ]و بينهايت نافع است، فرجاميد!