ارديبهشتگان يا جشن اشوهيشت
ارديبهشت گان اهورایی و راستی های از دست رفته
منوچهر ارغواني – هر ماه زرتشتيان برابر شدن روز و ماه را جشن مي گيرند و ارديبهشتگان نيز ازجمله اين جشنهاست که حاصل برابر شدن روز ارديبهشت از ماه ارديبهشت است.
در گاه شماري ايران باستان، روز سوم هر ماه و ماه دوم هر سال خورشيدي به نام ارديبهشت امشاسپند است. جشن ارديبهشتگان، ارديبهشت روز از ارديبهشت ماه است که نام روز و ماه با هم برابر افتاده است و مطابق گاهنماي قديم که هر ماه سي روز بوده اين جشن در سوم ارديبهشت مي‌باشد ولي مطابق تقويم کنوني که شش ماه اول سال را ۳۱ روز حساب کرده و يک روز به فروردين ماه افزوده اند؛ جشن ارديبهشتگان در دوم ارديبهشت واقع مي‌شود. سومين يشت از اوستا به نام همين امشاسپند است.
اين امشاسپند نماينده قانون ايزدي و نظم اخلاقي در جهان است. درباره وي آمده است كه: ” ارديبهشت را خويشكاري(وظيفه) اين است كه ديوان نهلد تا روان دروندان را در دوزخ به بيش از گناهي كه ايشان را است پادافراه كننده و (ديوان را) از ايشان باز دارد. “درباره آداب و رسوم مربوط به ارديبهشتگان اطلاع زيادي در دست نيست اما مطابق جشنهاي ديگر، ابوريحان درباره اين جشن مي نويسد: (ارديبهشت ماه؛ روز سوم آن اردي بهشت است و آن عيدي است که ارديبهشتگان نام دارد براي اينکه هردو نام با هم متفق شده. اردي بهشت به معني بهترين راستي است؛ بعضي گفته اند به معناي منتهاي خير و خوبي است. ارديبهشت فرشته آتش و نور است و اين دو با او مناسبت دارد و خداوند او را به اين کار موکل کرده و نيز ماموريت داده است علل و امراض را به ياري ادويه و اغذيه زائل کند و صدق را از کذب و حق را از باطل تميز دهد.)
اينکه ابوريحان، فرشته ارديبهشت را تميزدهنده راست و دروغ و حق و باطل تشخيص داده براي اينست که اين فرشته همانطور که گفته شد نماينده راستي و درستي است . بنابراين هرکس از او پيروي نمايد معلوم مي شود در راه راست و حق است و هرکس از او دوري کند و از صفات او بي بهره باشد مسلم است که در راه باطل دروغ است. در دوران باستان در هنگام اين جشن، شهرياران بار عام مي دادند و موبد موبدان آييني را که مرسوم بوده در حضور پادشاه برگزار مي کرد و همه را اندرز مي گفت. سران هر گروه به پادشاه معرفي مي شدند و هنرمندان مورد مرحمت واقع مي گرديدند و به دريافت پاداش افتخار حاصل مي کردند.
اين روز به فرشته مقدس ارديبهشت تعلق دارد که مظهر پاکي و راستي و درستي و نماينده آيين ايزدي و نگهباني آتش ها با اوست. معمولا بايد در اين روز ارديبهشت يشت خوانده شود و به آتش توجه گردد. و به خاطر مقام و مرتبه ارديبهشت امشاسپند اين جشن به نام اوست و نظر به همان صفات و کمالات است که ايرانيان قديم اين روز را جشن مي گرفتند و خود را براي قبول صفات اين فرشته مقدس آماده مي ساختند. جشن ارديبهشتگان همان عيد گلاست که در ميان ساير ملتها با تجليل فراوان برپا مي شود.
نام اصلي جشن در فرهنگ زرتشتي “يزت yazta ” نام دارد و افتخار زرتشتيان اين است که با اينکه جشنهاي بسياري در اين آيين وجود دارد وليکن هيچکدام از اين جشنها به معنايپايکوبي و خوشي‌هاي لحظه اي و زودگذر نيست و فلسفه اصلي همه اين جشنها سپاسگزاري از خداوند يکتاست و يادآوري قسمتهاي مختلفي از آنچه او از انسان همه عصرها خواسته است
نام اوستايي ارديبهشتگان را اشوهيشت ( (ashavahishta است که امروز در فارسي به نام ارديبهشتگان خوانده مي شود و اين واژه از ترکيب معنايي اشويي يا هنجار و راستي با کلمه بهترين به دست آمده که معني کلي بهترين اشويي را مي‌دهد. پيام اين جشن به انسان راستي پيشه کردن و در پاکي زيستن است و زرتشتيان با حضور در آدريانها(آتشکده ها) اشويي (راستي و هنجار درست) را به يکديگر سفارش مي‌کنند و هرساله در بعداز ظهر ارديبهشتگان زرتشتيان در کنار هم جمع مي شوند و سخنرانان درخصوص فلسفه وجودي پاسداشت اشويي صحبت مي کنند.
يکي از نمادهاي اصلي اين جشن را آتش و روشنايي است كه آتش نماد فروزان بودن، به سوي بالا حرکت کردن و پاک کردن است و زرتشتيان در اين روز مانند جشن آذرگان، نيايش آتش را در آدريانها برپا مي کنند.
برگرفته از همازور